Obraz Izaaka van den Blocke „Zesłanie Ducha Świętego" został oficjalnie przekazany Muzeum Narodowemu w Gdańsku. – Dramatyczne losy tego dzieła właśnie się kończą, a zaczyna ciężka praca konserwatorska – powiedział podczas uroczystości dyrektor Wojciech Bonisławski. Po odrestaurowaniu zabytek umieszczony zostanie w galerii nowożytnego malarstwa gdańskiego.
Przez kilkadziesiąt lat obraz „Zesłanie Ducha Świętego” uznawany był za utracone dobro kultury. Po przejściu wieloletniego procesu restytucji, 29 czerwca 2018 r. został oficjalnie zaprezentowany i włączony do zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Utracone – odzyskane
Dzieło zaginęło po 1945 r., a odnalazło się dopiero w 2007 r. Jak zaznaczył Wojciech Bonisławski, dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku: – Cała historia zaczęła się, gdy zaoferowano nam kupno tego obrazu. Okazało się, że nie pochodzi on z uczciwej transakcji. Najpewniej został zagrabiony po wojnie. Zabytek znajdował się w jednym z prywatnych mieszkań w Trójmieście. W pierwszych miesiącach 2008 r. został zarekwirowany przez policję. Rozpoczął się długi proces jego odzyskiwania, który zakończył się przy ogromnym wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W ministerstwie istnieje specjalny wydział, który zajmuje się poszukiwaniem dóbr kultury utraconych w czasie II wojny światowej. Okazuje się, że nie wszystkie zaginione dzieła znajdują się poza granicami Polski. Część z nich odnajdywana jest także na terenie naszego kraju. – Przed nami jeszcze długa praca, ponieważ w rejestrze tego wydziału mamy około 63 tysiące rekordów, czyli zidentyfikowanych, opisanych i udokumentowanych dzieł, które staramy się odnaleźć. Teraz mamy o jeden rekord mniej – przyznał, obecny podczas uroczystości, sekretarz stanu MKiDN Jarosław Sellin.
Dzieło wysokiej klasy
„Zesłanie Ducha Świętego” to obraz utrzymany w stylu manierystycznym, datowany na około 1615 r. Jego autorem jest wybitny gdański malarz Izaak van den Blocke. – Dzieło prawdopodobnie zostało zamówione dla kościoła św. Brygidy, chociaż niewiadomo dokładnie, w którym miejscu wisiało pierwotnie. Do górnej części ołtarza głównego zostało wstawione wtórnie na przełomie XVII i XVIII w. Wskazuje na to przycięcie deski, na której obraz został wykonany – poinformowała kuratorka zbiorów sztuki dawnej dr Magdalena Mielnik.
Włączenie tego cennego zabytku do muzealnych zbiorów umożliwi przeprowadzenie jego konserwacji. Stan zachowania obrazu oceniła Anna Gosławska-Fortuna, zastępca dyrektora Muzeum Narodowego w Gdańsku, a także główny konserwator zbiorów muzealnych: – Ma liczne uszkodzenia i zabrudzenia, nosi nawet ślady pożaru. Został namalowany na dębowej tablicy, która składała się z czterech desek. Niestety deski rozkleiły się, część z nich została odłamana, ale scena główna zachował się całości. Mimo zniszczeń jest to dzieło wysokiej klasy.
Prace konserwatorskie potrwają ponad pół roku. Odrestaurowany obraz muzeum zamierza umieścić w galerii nowożytnego malarstwa gdańskiego.
Izaak van den Blocke „Zesłanie Ducha Świętego” – obraz przed konserwacją. Fot. Marcin Szumny
