Wielka Sobota to czas święcenia pokarmów. Wielki Tydzień na Pomorzu

Ostatni okres Wielkiego Postu – Wielki Tydzień – rozpoczyna Niedziela Palmowa, obchodzona na pamiątkę uroczystego wjazdu Jezusa do Jerozolimy. W liturgii Wielki Tydzień to czas zadumy nad męką i śmiercią Jezusa.

W Wielki Czwartek wspomina się ostatnią wieczerzę Chrystusa z apostołami, podczas której został ustanowiony najświętszy sakrament – dokonało się symboliczne przeistoczenie chleba i wina w ciało i krew Chrystusa. W tym dniu w Kościele katolickim odprawia się tylko jedną mszę z udziałem wszystkich kapłanów. Rozpoczyna się trzydniowa uroczystość – triduum paschalne. Najświętszy sakrament zostaje przeniesiony do kaplicy adoracji, tzw. ciemnicy. Milkną dzwony, kościoły pogrążają się w ciszy.

Wielki Piątek przeznaczony jest na cichą modlitwę, rozważanie i czuwanie. Po południu odbywa się nabożeństwo Męki Pańskiej, podczas którego czytany jest opis męki i śmierci Chrystusa z Ewangelii św. Jana, jedynego apostoła, który pozostał pod krzyżem Jezusa aż do jego śmierci. Potem wierni oddają cześć krzyżowi. W czasie adoracji krzyża śpiewane są pieśni pasyjne. Wierni zaczynają czuwanie, które kończy się w Wielką Sobotę.

W Wielką Sobotę przed południem zanosi się do poświęcenia pokarmy. Wieczorem przed kościołami dokonywany jest obrzęd poświęcenia ognia i wody, rozpoczyna się Wigilia Paschalna. Od poświęconego ognia zapala się paschał, oznaczający osobę Chrystusa. Tego dnia kapłani święcą również wodę przeznaczoną do sakramentu chrztu.

W Niedzielę Wielkanocną z samego rana odbywa się rezurekcja z uroczystą procesją z najświętszym sakramentem. Wierni trzykrotnie obchodzą kościół. Procesji towarzyszy bicie dzwonów. Po rezurekcji w domach rozpoczyna się uroczyste śniadanie poprzedzone złożeniem sobie życzeń i dzieleniem się poświęconym jajkiem. Spożywanie poświęconych pokarmów to symbol wiecznego życia, jakie daje zmartwychwstały Jezus.

Wielkanocne zwyczaje

• Porządki w domach powinny skończyć się do Wielkiego Wtorku.
• W dawnych czasach w Wielki Czwartek pieczono ogromne baby i malowano pisanki. Na Kociewiu jaja są barwione na jeden kolor i zwane kraszankami.
• W Wielkanoc nie można było gotować ani palić ognia pod kuchnią.
• Wszystkie potrawy powinny być przygotowane wcześniej.
• W Wielki Piątek nie można było pracować na roli.
• W Wielką Sobotę, po powrocie z kościoła ze święconym pokarmem, należało trzykrotnie obejść dom, aby zapewnić urodzaj i powodzenie.
• Poświęcone palmy postawione w czasie burzy w oknie miały zapewnić bezpieczeństwo.
• Bazie oderwane z palm mieszano z ziarnem przed siewem, aby zapewnić urodzaj.
• Połykanie bazi miało zabezpieczyć przed bólem gardła i przeziębieniami.
• Poświęcone pisanki zakopywano przed progiem domostw, aby zagradzały dostęp siłom nieczystym.
• W Poniedziałek Wielkanocny niektórzy gospodarze wychodzą z palmami w pole, by w ten sposób zapewnić urodzaj na cały rok.
• W Wielki Czwartek wybierano się do lasu po gałązki jałowca i tarniny, by należycie przygotować się do poniedziałkowego szmagustra (bicie).