Międzynarodowy Dzień osób Starszych (1 października) został ustanowiony 14 grudnia 1990 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, by zwrócić uwagę, że w XXI w. jednym z najważniejszych wyzwań jest starzenie się społeczeństwa.

 

Święto ludzi starszych

Dzień Seniora obchodzony jest 1 października jako Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, 20 listopada jako Ogólnopolski Dzień Seniora oraz 20 października jako Europejski Dzień Seniora. To nie tylko święto seniorów, ale również ich rodzin i przyjaciół. To także okazja, by złożyć im życzenia i podziękować za mądrość, doświadczenie, cierpliwość i pogodę ducha.

 

Coraz starsze społeczeństwo

Na świecie żyje około 600 mln osób powyżej 60. roku życia. Szacuje się, że w 2050 r. liczba ta wyniesie 2 mld. Coraz mniej rodzi się dzieci, coraz więcej osób zaprzestaje pracy zawodowej. Starsi ludzie muszą liczyć się z późniejszym odejściem na emeryturę. W województwie pomorskim w 2018 r. w miastach na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 69,3 osób w wieku nieprodukcyjnym, natomiast na wsi – 60 osób.

 

Trochę statystyki

W końcu 2018 r. województwo pomorskie zamieszkiwało 2,33 mln osób, tj. 6,1 proc. ludności Polski. Pod względem liczby ludności zajmujemy 7. miejsce w kraju, po województwach: mazowieckim, śląskim, wielkopolskim, małopolskim, dolnośląskim i łódzkim. W miastach mieszkało 1,49 mln osób, na wsi – 847,9 tys. osób (o 8,5 tys. więcej niż rok wcześniej). Kobiety stanowiły 51,3 proc. ogólnej liczby ludności regionu, na 100 mężczyzn przypadało 105 kobiet. W 2018 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 65,8 osób w wieku nieprodukcyjnym (w 2017 r. – 64,2 osoby). Proces starzenia się pomorskiego społeczeństwa postępuje wolniej niż kraju. Na 100 osób w wieku 0-14 lat w 2018 r. przypadało 98 osób w wieku 65 lat i więcej (indeks starości), podczas gdy rok wcześniej było to 96 osób. Jedocześnie wydłuża się przeciętna długość życia, które w 2018 r. dla mężczyzn wyniosło 74,8 lat, a dla kobiet 81,7 lat. Polacy wkraczają w wiek dojrzały coraz zdrowsi i czują się dużo młodziej niż ich rówieśnicy 20 czy 30 lat temu. Warunkiem aktywnego uczestniczenia seniorów w każdym aspekcie życia jest zapewnienie dobrej opieki medycznej i stworzenie warunków do możliwości zachowania sprawności fizycznej. Dzięki temu będą chętnie dzielić się wiedzą, umiejętnościami oraz doświadczeniem życiowym i zawodowym z młodszym pokoleniem.

 

Przewaga kobiet czy mężczyzn?

Większa liczba urodzeń chłopców niż dziewczynek powoduje, że w młodszych grupach wieku współczynnik feminizacji jest mniejszy niż 100. Różnice w proporcji płci w poszczególnych grupach wieku są różne w miastach i na wsi.  W 2018 r. nadwyżka liczby mężczyzn utrzymywała się do 49. roku życia, a współczynnik feminizacji w grupie 0-49 lat wyniósł 97. W późniejszym wieku umieralność mężczyzn wzrasta – w grupie wiekowej 70 lat i więcej na 100 mężczyzn przypadały 162 kobiety – 165 kobiet w miastach i 153 na wsi.

 

Przedprodukcyjni, produkcyjni i nieprodukcyjni

W 2018 r. najmniej korzystna sytuacja była w miastach na prawach powiatu: Gdańsku, Gdyni, Słupsku i Sopocie. W Sopocie odnotowano najmniejszy udział dzieci i młodzieży (12,7 proc.) i osób w wieku produkcyjnym (55,8 proc.), a także najwyższy wskaźnik emerytów (31,5 proc.). Na tle wszystkich powiatów w kraju pozytywnie wyróżnił się powiat kartuski, w którym jednocześnie udział ludności wieku przedprodukcyjnym był najwyższy (26 proc.), udział ludności w wieku poprodukcyjnym najniższy (13,9 proc.), a udział osób w wieku produkcyjnym był jednym z niższych w województwie (60,2 proc.). Natomiast największy udział osób w wieku produkcyjnym odnotowano w powiecie sztumskim (62,8 proc.).

 

W których powiatach jest najwięcej osób starszych?

W powiatach naszego województwa w 2018 r. udział ludności w wieku 65 lat i więcej był zróżnicowany. Większość z nich (z wyjątkiem miast na prawach powiatu) miała niższy niż przeciętnie w województwie wskaźnik starości. Najniższy odsetek osób wieku 65 lat i więcej odnotowano w powiatach kartuskim (11,2 proc.) i gdańskim (12,1 proc.). Były to też najniższe wartości wśród wszystkich powiatów w kraju. Natomiast miasta na prawach powiatu charakteryzowały się najwyższym wskaźnikiem starości, a w szczególności Sopot, gdzie wskaźnik ten wyniósł 26,9 proc. i był najwyższy w kraju.

 

 

Indeks starości

To liczba osób w wieku 65 lat i więcej przypadająca na 100 osób w wieku 0-14 lat, czyli liczba dziadków na 100 wnuczków. Oprócz zmian w strukturze ludności w najstarszych grupach wieku (65 lat i więcej) istotne są również zmiany wśród ludności w najmłodszej grupie wieku (0-14 lat). Miernikiem pokazującym relacje między tymi grupami jest indeks starości. W wyniku systematycznego zwiększania się udziału osób starszych i niewielkiego zmniejszania się lub utrzymywania na zbliżonym poziomie udziału osób młodych, obserwuje się z roku na rok coraz wyższe wartości indeksu starości. W końcu 2018 r. w województwie pomorskim indeks starości wyniósł 98 co oznacza, że na 100 osób w wieku 0-14 lat (wnuczków) przypadało 98 osób w wieku 65 i więcej lat (dziadkowie). W stosunku do poprzedniego roku odnotowano wzrost o 2 osoby, a w stosunku do 2005 r. wzrost o 29 osób.

 

 

Podwójne starzenie się ludności

Proporcja liczby osób najstarszych (85 lat i więcej) wśród osób starszych (65 lat i więcej) jest miernikiem obrazującym skalę starzenia się społeczeństwa i pokazuje tzw. zjawisko podwójnego starzenia się, tj. zmianę udziału osób sędziwych wśród osób starszych. W 2018 r. osoby w wieku 85 lat i więcej stanowiły 11 proc. osób w wieku 65 lat i więcej. W kraju wskaźnik ten był wyższy niż w województwie pomorskim i wyniósł 11,7 proc. Największą różnicę w wielkości omawianego wskaźnika w porównaniu z wartością dla kraju odnotowano w województwach: podlaskim – 14,3 proc., mazowieckim –13,2 proc. i śląskim – 10,4 proc.

 

Aktywny senior

Seniorzy w naszym regionie są aktywni, uczęszczają na zajęcia w 42 uniwersytetach trzeciego wieku, działają w 13 domach i 17 klubach seniorów oraz 26 gminnych radach seniorów. Nie chcą siedzieć zamknięci w czterech ścianach. Pragną realizować niepełnione marzenia i plany, bo mają teraz na to czas i środki. Średnią wysokość emerytury w 2018 r. pokazuje poniższy wykres.

 

 

 

Źródło:

  • Województwo pomorskie w liczbach 2019, Urząd Statystyczny w Gdańsku
  • Sytuacja demograficzna województwa pomorskiego w 2018 r., Urząd Statystyczny w Gdańsku