Czy historia i położenie miasta wpływają na literaturę? Dyskusja o Gdańsku w latach 1945-2015 w IKM

 

Rozmowę dotyczącą książki „O Gdańsku literackim 1945-2015. Archeologie miejsca, palimpsesty historii” organizują Fundacja Terytoria Książki, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria oraz Instytut Kultury Miejskiej. Poprowadzi ją Katarzyna Szalewska.

 

Tożsamość miasta

Dzieje Gdańska od początku określa jego paradoksalne pograniczne i zarazem hegemoniczne usytuowanie. Z jednej strony był postrzegany jako strategiczny punkt nad Bałtykiem. Z drugiej zaś – prawie zawsze znajdował się na terytorium przejściowym, granicznym i niestabilnym zarówno politycznie, jak i kulturowo – funkcjonował poza granicami jednolitej przynależności państwowej i narodowej. Dlatego kolejni mieszkańcy Gdańska musieli podejmować wysiłek ciągłego wynajdywania i definiowania jego tożsamości. Za każdym razem sytuacja ta pociągała za sobą konieczność pisania na nowo jego historii – na następnej warstwie palimpsestu i w kolejnym języku. Bezprecedensowy rozdział takiego przepisywania historii Gdańska zapoczątkował rok 1945, w którym dzieje i obraz miasta należało jeszcze raz przekształcić i wymodelować w zgodzie z ówczesnymi potrzebami i oczekiwaniami.

Obraz Gdańska jako kulturowego fenomenu ukształtował się pod wpływem tekstów literackich oraz wizualnych form narracyjnych, które powstały w odpowiedzi na doniosłe wydarzenia i przemiany historyczne, które stały się udziałem miasta i jego mieszkańców. Teksty literackie traktujące o Gdańsku były uwikłane w odmiany aktualnych koniunktur i meandry ideologicznych „wielkich narracji” lub angażowały się – z rozmysłem lub czasem mimowolnie – w różnorodne formy oporu, tworząc indywidualne postacie przeciw-pamięci. Cechą charakterystyczną tych prywatnych auto/bio/geo/grafii była stała oscylacja pomiędzy archeologicznym odkrywaniem kolejnych własności miasta a genealogicznym uzmysławianiem sobie jego nieuchronnie palimpsestowego charakteru.

 

Pokonferencyjna książka

Publikacja jest rezultatem obrad konferencji, która odbyła się w listopadzie 2015 r. w ramach działań Pracowni Badań nad Literacką Obecnością Gdyni, Gdańska i Sopotu Literackie Trójmiasto działającej przy Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego.

– Naszym celem była próba prześledzenia kolejnych odmian i etapów kształtowania się obrazu miasta w tekstach literackich, obejmujących okres ostatniego siedemdziesięciolecia, czyli lat 1945-2015 – mówi Katarzyna Szalewska.

 

O autorach

Janusz Mosakowski – adiunkt w Katedrze Historii Literatury Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego, kierownik pracowni literaturoznawczej Literackie Trójmiasto” Zainteresowania badawcze: niemiecka i polska beletrystyka historyczna w wieku XIX i XX, niemiecko- i polskojęzyczna literatura lokalna o Gdańsku w wieku XIX i XX, pomorska literatura regionalna, związki literatury z Biblią, stereotypy i mity w literaturze, translatoryka praktyczna. Autor monografii „Dzieje Gdańska w niemieckiej powieści historycznej XIX wieku” (Pruszcz Gdański 2009).

Bartosz Dąbrowski – adiunkt w Katedrze Historii Literatury Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego, członek pracowni literaturoznawczej Literackie Trójmiasto. Autor monografii „Szymanowski. Muzyka jako autobiografia” (Gdańsk 2010). Zajmuje się zagadnieniami postpamięci i międzypokoleniowego dziedziczenia traumy w polskiej prozie najnowszej.

Radosław Młynarczyk – słuchacz filologicznych studiów doktoranckich na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego, członek pracowni literaturoznawczej Literackie Trójmiasto. Specjalizuje się w badaniu współczesnej literatury polskiej, w szczególności socrealizmu i twórczości Marka Hłaski. Opracował trzy tomy niewydanych dotąd dzieł Marka Hłaski: „Wilk” (Warszawa 2015), „Najlepsze lata naszego życia” (Warszawa 2016), „Listy i pamiętnik” (Warszawa 2017).

Artur Nowaczewski – adiunkt w Katedrze Teorii Literatury i Krytyki Artystycznej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego, członek pracowni literaturoznawczej Literackie Trójmiasto. Wydał trzy książki literaturoznawcze: „Trzy miasta, trzy pokolenia” (Gdańsk 2006), „Szlifibruki i flâneurzy. Figura ulicy w literaturze polskiej po 1918 roku” (Gdańsk 2011) oraz „Konfesja i tradycja: szkice o poezji polskiej po 1989 roku” (Sopot 2013). Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół polskiej poezji współczesnej i literatury non-fiction.

Katarzyna Szalewska – adiunkt na Uniwersytecie Gdańskim, autorka monografii „Pasaż tekstowy. Czytanie miasta jako forma doświadczania przeszłości we współczesnym eseju polskim” (2012) oraz książki „Urbanalia – miasto i jego teksty” (Gdańsk 2017). Współredaktorka książek naukowych, autorka licznych artykułów w tomach zbiorowych i czasopismach. Zajmuje się humanistycznymi studiami miejskimi, badaniami specjalnymi oraz związkami między literaturą i historią.

 

„O Gdańsku literackim 1945 – 2015. Archeologie, miejsca, palimpsesty historii” – spotkanie

• 22 maja 2018 r., wtorek, godzina 18.00
• Instytut Kultury Miejskiej
• ul. Długi Targ 39/40
• Gdańsk

Zobacz:  Instytut Kultury Miejskiej