W państwach Unii Europejskiej coraz większą rolę odgrywają wytwarzanie, ochrona i promocja żywności wysokiej jakości. Jednym z podstawowych sposobów realizacji polityki jakości w UE jest wyróżnianie znakami potwierdzającymi wysoką jakość wyrobów rolno-spożywczych z konkretnych regionów, jak też charakteryzujących się tradycyjnymi metodami produkcji. Dzięki systemowi ochrony i promocji produktów regionalnych i tradycyjnych chronione jest także dziedzictwo kulturowe wsi, co przyczynia się również do zwiększenia atrakcyjności terenów wiejskich i rozwoju agroturystyki i turystyki wiejskiej.

 

Tradycja i pochodzenie nalewki

Nalewka z czarnego bzu ma jasną, słomkową barwę, wyrazisty smak i pachnie bzem. Przez smakoszy ceniona jest za właściwości lecznicze, które znane były już przed wiekami. Nalewki owocowe i ziołowe były bardzo popularne w kuchni staropolskiej, pito je i dla przyjemności, i dla zdrowia. Receptury były pilnie strzeżone, przekazywane z pokolenia na pokolenie, niektóre swoimi korzeniami sięgały średniowiecza. Do ich produkcji wykorzystywano kwiaty, korzenie, liście i owoce drzew, krzewów i roślin rosnących w najbliższym otoczeniu, w ogrodach, na polach i w lasach. Bazą tych trunków był rozcieńczony spirytus, a słodzono je cukrem lub miodem.

 

Co leczy czarny bez

Nalewka z kwiatów bzu czarnego jest bardzo popularna ze względu nie tylko na cenne właściwości, ale też i dostępność surowca. Krzewy bzu czarnego rosną niemal wszędzie. Właściwości lecznicze mają zarówno kwiaty, jak i owoce. Nie należy ich jednak bezpośrednio spożywać, gdyż zawierają toksyczne substancje – sambunigrynę i sambucynę. Związki te ulegają rozkładowi pod wpływem gotowania lub suszenia. Kwiaty są bogate we flawonoidy, kwasy organiczne, polifenole i składniki mineralne: żelazo, wapń, sód i potas. Działają przeciwzapalnie, moczopędnie i rozkurczowo. Mają także właściwości wzmacniające ściany naczyń krwionośnych. Sok stosuje się przy przeziębieniach, w gorączce, kaszlu i katarze, do leczenia stanów zapalnych dróg oddechowych, nieżytów i w chorobach reumatycznych. Napar z kwiatów można  stosować zewnętrznie na oparzenia, wypryski skórne, do płukania gardła i jamy ustnej. Ma właściwości regeneracyjne, dlatego stosuje się go w leczeniu uszkodzeń skóry, bo przyspiesza gojenia ran. Sok ma również właściwości napotne i moczopędnie.

 

Jak i kiedy zbierać kwiaty bzu czarnego?

Należy zebrać całe baldachy kwiatowe od maja do lipca, gdy jest ładna i słoneczna pogoda. Najlepiej zrobić to rano, gdy rośliny są już suche (gdy rosa już wyparowała). Po przyniesieniu kwiatów do domu należy obciąć łodyżki i od razu zacząć przygotowanie nalewki.

 

 

Jak zrobić nalewkę?

Do sporządzenia nalewki, wpisanej na listę produktów tradycyjnych, według receptury Eugenii Kramek z Sasina, potrzebne są następujące składniki:

  • 50 baldachów kwiatów bzu czarnego świeżo zebranych
  • 1 litr wody
  • 0,5 litra spirytusu
  • 0,5 litra wódki 40 proc.
  • 0,7 kg cukru
  • cytryna (sparzona i wyszorowana) lub sok z pigwy i plastry pigwy do zakwaszenia

Gotujemy wodę z cukrem, studzimy. Kroimy cytrynę w plastry. W dużym słoju ciasno układamy zerwane baldachy, przekładając je plasterkami cytryny i pigwy. Wlewamy wystudzony syrop, słój przykrywamy gazą i odstawiamy w ciepłe, słoneczne miejsce na kilka dni, tydzień. Następnie przecedzamy zawartość słoja przez sito, a baldachy i plastry cytryny wyrzucamy. Płyn mieszamy z alkoholem. Przelewamy do słoja lub butelek, szczelnie zamykamy i odstawiamy na miesiąc w ciemne miejsce, od czasu do czasu wstrząsając pojemnikiem. Nalewkę filtrujemy przez bibułę, rozlewamy do butelek, szczelnie zamykamy i odstawiamy na co najmniej miesiąc w chłodne i ciemne miejsce.