Przypadkowe kontakty seksualne, zakażona krew oraz zakażenie noworodka od matki nosicielki to przyczyny zakażenia wirusem HIV. Jak nie zachorować na AIDS?
O tym, jakim wirusem jest HIV i jak się nim zarazić z prof. dr hab. Tomaszem Smiataczem, kierownikiem Kliniki Chorób Zakaźnych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, rozmawia Dorota Kulka.
Czym jest HIV?
– HIV jest wirusem, który paradoksalnie wyspecjalizował się w atakowaniu i niszczeniu naszego układu odpornościowego. Dlatego zakażenie HIV po kilku latach doprowadza do upośledzenia odporności i umożliwia występowanie tzw. zakażeń oportunistycznych, czyli wywołanych przez drobnoustroje znajdujące się zawsze w naszym otoczeniu, ale nieszkodliwe dla ludzi tak długo, dopóki sprawnie działa nasz układ odpornościowy. AIDS jest ostatnią fazą zakażenia HIV, gdy występują właśnie te zakażenia oportunistyczne, a także np. niektóre nowotwory wykorzystujące brak odporności.
Jak można się zarazić?
– Do zakażenia HIV może dojść poprzez trzy drogi. Po pierwsze poprzez kontakt seksualny.W ten sposób na świecie większość osób zakaża się HIV. Jest wiele czynników modyfikujących to ryzyko, są też jasne zasady, jak uniknąć zakażenia tą drogą. Ważną drogą są zakażenia matczyno-płodowe, czyli przeniesienie HIV z zakażonej matki na dziecko w trakcie ciąży i porodu. Ta droga jest ważna, gdyż istnieje bardzo skuteczna profilaktyka takich zakażeń. Zaczyna się ona od wykonania badania serologicznego u każdej kobiety ciężarnej. Należy podkreślić, że badania te są obowiązkowe dwukrotnie w 10. oraz 33-37 tygodniu ciąży. I po trzecie wirusem HIV można się zarazić poprzez kontakt z zakażoną krwią. W Polsce praktycznie dotyczy to przetaczania krwi w szpitalach, a raczej wypadkowej ekspozycji na krew. Istnieją precyzyjne zasady zapobiegania zakażeniu, zarówno wśród personelu medycznego, jak i każdego, kto uległ tego typu ekspozycji choćby na ulicy.
Ilu jest chorych na Pomorzu?
– Trudno o tego typu informację, choćby ze względu na ochronę danych osobowych. Mogę jedynie powiedzieć, że pod stałą opieką Poradni Retrowirusowej Pomorskiego Centrum Chorób Zakaźnych i Gruźlicy znajduje się około 600 osób przyjmujących leki antyretrowirusowe, dorosłych i dzieci, a ponadto około 150 osób kwalifikowanych do leczenia lub podlegających terapii ze względu na problemy ze adherencją (przyczepianie – przyp. red.). Zalecenia nakazują włączenie terapii antyretrowirusowej u każdej osoby z rozpoznanym zakażeniem HIV, więc szczęśliwie większość z tych osób nie ma istotnych objawów chorobowych wymagających hospitalizacji. Ponadto, rocznie prowadzimy kilkaset postępowań i terapii poekspozycyjnych.
Ryzykowne zachowania seksualne
Według badań przeprowadzonych przez Niezależny Instytut Badań Rynkowych IPSOS dla Krajowego Centrum ds. AIDS, niemal 40 proc. osób aktywnych seksualnie miało kontakty płciowe bez zabezpieczenia i po spożyciu alkoholu, a co piąta – z osobą o nieznanej przeszłości seksualnej (także bez zabezpieczenia). Z tych badań wynika jasno, że nie unikamy ryzykownych zachowań i jednocześnie nie umiemy rozmawiać o wiążącym się z nimi ryzyku oraz sposobach jego ograniczania. Psychologowie od dawna alarmują, że nie poruszamy trudnych tematów także podczas rozmów z bliskimi osobami. Informacje czerpiemy z mało wiarygodnych forów internetowych, a poglądy opieramy na stereotypach.
HIV/ AIDS w liczbach
Czy możemy ograniczyć rozprzestrzenianie się zakażeń HIV? Zdaniem ekspertów z Krajowego Centrum ds. AIDS – tak. HIV to tzw. ludzki wirus upośledzenia odporności. Problem najczęściej dotyka tych, którzy nie zawsze pamiętają o podstawach profilaktyki. Na świecie żyje z HIV blisko 37 mln osób, czyli prawie tyle, ilu jest mieszkańców Polski. Codziennie zakaża się około 6 tys. osób, a około 4,5 tys. osób umiera z przyczyn związanych z HIV/AIDS. W Polsce co roku wykrywa się ok. 1200 zakażeń HIV. Oznacza to, że codziennie 3 osoby dowiadują się o zakażeniu HIV. Jedna trzecia z nich to ludzie młodzi poniżej 30 r.ż., a 60 procent zakażonych w Polsce to osoby w wieku 25-48 lat, ale wzrasta też liczba osób 50+, u których wykrywane jest zakażenie. W 2016 r. w tej grupie wiekowej rozpoznano 94 zakażenia, a do lipca 2017 aż 57. Po trzydziestu latach od wykrycia w Polsce pierwszego zakażenia szacuje się, że nawet 35 tys. osób żyje z HIV, a blisko co druga o tym nie wie i może nieświadomie zakażać. Jest to największy odsetek w Unii Europejskiej. Od wdrożenia badań w 1985 r. do 30 listopada 2016 r. zakażenie HIV stwierdzono u 21 052 osób, odnotowano 3431 zachorowań na AIDS, a 1355 chorych zmarło.
Światowy Dzień Waki z AIDS
Zespół ds. realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS na lata 2017-2021 organizuje obchody Światowego Dnia Walki z AIDS w Sopocie. Wydarzenie rozpocznie się w Klubie Atelier, 1 grudnia 2017 r. o godz. 17.00.
Prof. dr hab. Tomasz Smiatacz opowie o zakażeniach wirusem HIV oraz perspektywie profilaktycznej i zdrowotnej. Wystąpienia będą też mieli dr Tomasz Augustyniak, Pomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny oraz dr Andrzej Probucki, Państwowy Inspektor Sanitarny MSW.
Następnie, około godz. 18.00 uczestnicy przejdą na plac Przyjaciół Sopotu i zapalą znicze ustawione w kształcie wstążki – symbolu solidarności z osobami żyjącymi zakażonymi wirusem HIV.
