Jak się opalać? Czy czerniak oznacza wyrok? Szybka diagnoza to podstawa [WYWIAD]

 

Dermatologia to dziedzina medycyny zajmująca się badaniem oraz opisem struktury i funkcji skóry oraz jej chorobami.

 

Jest coraz cieplej. Wiele osób lubi się opalać, bo wtedy ich skóra wygląda lepiej, zdrowiej. Czy na pewno?

– W końcu przyszło lato i ludzie spragnieni są słońca. Powszechnie znane jest korzystne działanie słońca m.in. na nastrój, udział w produkcji  witaminy D. Jednak istotne jest zwrócenie uwagi na konsekwencje nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. Skutki mogą być natychmiastowe, tj. oparzenie słoneczne, zaostrzenie już istniejących chorób skóry, działanie fototoksyczne przy współudziale przyjmowanych leków. Należy też wspomnieć o odległych skutkach m.in. fotostarzenie skóry, raki skóry, w tym czerniaki.

 

Czym jest czerniak?

– Czerniak jest to złośliwy rak wywodzący się z neuroendokrynnych komórek melanocytarnych, komórek barwnikowych. Najczęstszą postacią są czerniaki skóry, ale występują również inne formy, takie jak: czerniak gałki ocznej, błon śluzowych lub z nieznanego ogniska pierwotnego.

 

Czy czerniak jest groźny?

– Czerniak jest nowotworem i jego rozpoznanie wymaga natychmiastowego leczenia. Im szybciej wdrożona terapia, tym większe szanse na wyleczenie.

 

Gdzie jest największa zachorowalność na czerniaka?  Jakie są szanse na przeżycie?

– Największa zachorowalność występuje w Australii i Nowej Zelandii, krajach skandynawskich oraz w Stanach Zjednoczonych. W Polsce czerniak występuje względnie rzadko, 3 tys. zachorowań rocznie. Jednak rak ten jest nowotworem o największej dynamice wzrostu zachorowań. W Polsce w ostatnich trzydziestu latach trzykrotnie wzrosła liczba zachorowań. Średnia wieku zachorowania dla obu płci wynosi 50 lat. Wskaźniki przeżycia 5-letniego w Polsce wynoszą ok.70 proc., w krajach Europy Zachodniej – 85 proc., w  Stanach Zjednoczonych – ponad 90 proc., co spowodowane jest mniejszym stopniem zaawansowania choroby w momencie rozpoznania.

 

Jakie są przyczyny choroby?  

– Wyróżnia się trzy grupy czynników ryzyka związanych z rozwojem czerniaka skóry: czynniki genetyczne, środowiskowe i choroby ułatwiające. Wśród genetycznych czynników ryzyka istotny jest m.in.: rodzinny zespół znamion atypowych, olbrzymie znamię wrodzone oraz rodzinne występowanie czerniaka.

Środowiskowe czynniki ryzyka to przede wszystkim: jasna karnacja (fototyp I i II), opalanie, korzystanie z solariów. Poza tym istnieją choroby ułatwiające zachorowania na czerniaka, ale też na inne raki skóry. Są to chłoniaki oraz przewlekła immunosupresja (hamowanie procesu wytwarzania przeciwciał i komórek odpornościowych – przyp. red.). Występuje np. po transplantacji narządu.

 

Jakie są objawy choroby?

– Podejrzenie czerniaka mogą nasuwać zmiany skórne, które rozwinęły się de novo, tzn. w miejscu uprzednio zdrowej, pozbawionej znamion barwnikowych skóry. Niepokojące są również zmiany w obrębie istniejącego już znamienia np.: zgrubienia, zmiana powierzchni, zabarwienia i brzegów lub wystąpienie swędzenia czy krwawienia.

 

Jak chronić się przed czerniakiem?

– Profilaktyka zachorowania na czerniaka dotyczy ograniczenia przebywania na słońcu w godzinach południowych, przebywanie w miejscach zacienionych i osłoniętych. Ponadto ważne jest noszenie odzieży chroniącej przed słońcem m.in.: nakrycia głowy, okulary, stosowanie kremów z filtrem, unikanie korzystania z solariów. Szczególnie przed słońcem należy chronić dzieci (odpowiednie ubrania, zacienione place zabaw).

 

Czy znamiona barwnikowe, popularne pieprzyki, mogą stać się złośliwe?

– Jak już wspomniałam czerniak może rozwinąć się w obrębie znamienia. Każde podejrzane o czerniaka zmianę powinno się zakwalifikować do chirurgicznego wycięcia.

 

Jak leczyć czerniaka?

– Leczenie chirurgiczne jest postępowaniem z wyboru u chorych na czerniaka. W przypadku zaawansowanego czerniaka skóry stosuje się leczenie uzupełniające (radioterapia, chemioterapia lub immunoterapia).

 

Jakie są szanse powrotu do zdrowia?

– Największe prawdopodobieństwo nawrotu czerniaka występuje w ciągu  pierwszych 2-3 lat po leczeniu. Ponadto ryzyko nawrotu i zgonu rośnie w sposób ciągły wraz z każdym milimetrem naciekania pierwotnego  czerniaka. Reasumując im wcześniej wykryta jest choroba, tym szanse na wyleczenie większe. 5-letnie przeżycie chorych bez przerzutów wynosi 80-90 proc.

 

Rozmawiała Dorota Kulka

Dziękuję za rozmowę.

Katarzyna Szymańska jest absolwentką Wydziału Lekarskiego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, specjalistą dermatologii i wenerologii. Pracuje na Oddziale Dermatologii Szpitala im. Mikołaja Kopernika wchodzącego w skład spółki  Copernicus w Gdańsku, gdzie m.in. zajmuje się terapią pacjentów w Spa Łuszczycowym. Ambulatoryjnie udziela porad w przyszpitalnej Poradni Skórno-Wenerologicznej.