1. Dlaczego Gdańsk?

Nieprzypadkowo to właśnie Gdańsk został wybrany na siedzibę powołanego w 2008 r. muzeum. Historia tego miasta przypomina bowiem o najważniejszych wydarzeniach burzliwego XX wieku. Atak na polską placówkę wojskową na półwyspie Westerplatte uważa się za symboliczny początek II wojny światowej. Natomiast strajki w Stoczni Gdańskiej i powstanie „Solidarności” zapoczątkowały upadek systemu komunistycznego, a tym samym przezwyciężenie powojennego podziału Europy.

 

2. „Całe zło wojny ukryte jest pod ziemią”

W 2010 r. ogłoszono konkurs na koncepcję architektoniczną budynku muzeum. Nadesłane prace oceniało międzynarodowe jury. W jego skład weszli m.in. Daniel Libeskind – ceniony na świecie architekt oraz Jack Lohman – jeden z największych autorytetów światowego muzealnictwa. Pierwszą nagrodę zdobyła wizja gdyńskiego studia architektonicznego Kwadrat. Jury konkursu określiło ten projekt nowym symbolem Gdańska. Zakłada on umieszczenie wystawy głównej w podziemiach budynku. W ten sposób symbolicznie „całe zło wojny ukryte jest pod ziemią”. Budowę rozpoczęto w 2012 r.

 

3. Droga do wojny – Groza wojny – Długi cień wojny

Wystawa główna jest jedną z największych ekspozycji prezentowanych przez muzea historyczne na świecie. Jej projekt stworzyła firma Tempora z Belgii. Trasa zwiedzania prowadzi od części poświęconej genezie wojny, poprzez fragmenty ukazujące kolejne fazy konfliktu, aż po jego zakończenie i skutki. Odzwierciedleniem tego jest podział na trzy bloki tematyczne: Droga do wojny, Groza wojny i Długi cień wojny. Wystawa przede wszystkim ma za zadanie pokazać doświadczenia wojenne Polaków i innych narodów oraz zachować dla kolejnych pokoleń pamięć o wojennych zbrodniach, ale i bohaterstwie zwykłych ludzi. Na wystawie nie zabrakło nowoczesnych stanowisk multimedialnych, za pomocą których zwiedzający mogą np. przeglądać archiwalne fotografie i filmy, obejrzeć relacje świadków tamtych wydarzeń czy zapoznać się z interaktywnymi mapami.

 

Wystawa stała w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Fot. Roman Jocher

Fragment wystawy stałej w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Fot. Roman Jocher

 

4. Opowieści o bohaterach i zwykłych ludziach

Działania zbrojne i wielka polityka stanowią tło opowieści o życiu codziennym cywilów i żołnierzy, terrorze i ludobójstwie, oporze wobec okupanta i konspiracji. Indywidualny wymiar cierpienia ilustrują historie zwykłych ludzi. Szczególnie wzruszające są wspomnienia o dzieciach, m.in. polskim chłopcu Zdzisławie Wysockim – jednej z ofiar niemieckich ataków lotniczych na ludność cywilną w trakcie kampanii wrześniowej czy rosyjskiej dziewczynce Tani Sawiczewej, która w swoim dzienniczku odnotowywała śmierć głodową wszystkich swoich bliskich w oblężonym Leningradzie. Prezentowane są także postacie bohaterów czasów wojny, w tym polskiego asa myśliwskiego Witolda Łokuciewskiego – dowódcy w słynnym Dywizjonie 303, Elżbiety Zawackiej (ps. „Zo”) – jedynej kobiety wśród Cichociemnych i legendy ruchu oporu, a także Jana Karskiego – kuriera Polskiego Państwa Podziemnego, który bezskutecznie informował zachodnich przywódców o Holocauście.

 

5. „Przetrwały śmierć świadkowie zbrodni”

Świadectwem wojny są przedmioty osobiste, elementy ubioru, umundurowania i wyposażenia wojskowego, które dokumentują codzienność okupacyjną, frontową i obozową, m.in. guziki od mundurów żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu, czapka noszona przez więźnia w hitlerowskim obozie koncentracyjnym, buty ze słomy wykonane przez Polaka zesłanego na Syberię czy dziecięcy bucik odnaleziony po powstaniu w gruzach Warszawy. Spośród wyjątkowych eksponatów znajdujących się w kolekcji muzeum warto też wymienić egzemplarz niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, polski karabin przeciwpancerny wz. 35 (Ur) oraz czołg Sherman Firefly.

 

6. Była sobie Wiadrownia

Budowę siedziby muzeum poprzedziły badania archeologiczne, które rozpoczęły się w 2011 r. i były prowadzone przez blisko rok. Najważniejszym ich efektem było odsłonięcie pozostałości historycznej Wiadrowni, dzielnicy zniszczonej wskutek działań wojennych w 1945 r. Znaleziska archeologiczne prezentowane są na specjalnie przygotowanej ekspozycji „Była sobie Wiadrownia”. Znajduje się ona poza obrębem wystawy głównej i będzie ją można zwiedzać bez biletów.

 

7. Nie tylko muzeum…

Oprócz funkcji wystawienniczych muzeum ma pełnić rolę ośrodka edukacji, kultury i nauki. Znajdzie się w nim m.in. biblioteka z czytelnią, sala konferencyjna przeznaczona na debaty, sympozja i koncerty, a także sala kinowa, gdzie będą się odbywały projekcje i przeglądy filmowe. Na najwyższym poziomie wieży ulokowana zostanie kawiarnia i restauracja, skąd będzie można podziwiać panoramę Gdańska.

 

Muzeum II Wojny Światowej w liczbach:

  • ok. 1,7 ha zajmuje obszar, na którym powstała siedziba muzeum
  • 26 tys. mkw. wynosi powierzchnia budynku
  • bryła muzeum dzieli się na 3 strefy – część podziemną, plac wokół obiektu oraz wieżę
  • 40,5 m to wysokość wieży w najwyższym jej punkcie
  • na głębokości 14 m w części podziemnej zlokalizowana jest wystawa główna
  • 5 tys. mkw. wynosi jej powierzchnia
  • wystawę podzielono na 18 sekcji tematycznych
  • prezentowanych jest na niej ok. 2 tys. eksponatów
  • ekspozycję wyposażono w ok. 240 nowoczesnych stanowisko multimedialnych
  • ponad 2000 osób odwiedziło muzeum w trakcie Dni Otwartych zorganizowanych 28-29 stycznia 2017 r.