– Plan odbudowy zmienia to ogromne wyzwanie, przed którym stoimy, w szansę, nie tylko przez wsparcie odbudowy, lecz również przez inwestowanie w przyszłość. Europejski Zielony Ład oraz cyfryzacja przyczynią się do zwiększenia zatrudnienia i wzrostu gospodarczego, podniesienia odporności społeczeństwa i poprawy stanu środowiska. To decydujący moment dla Europy  – powiedziała przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen prezentując wniosek w sprawie kompleksowego planu odbudowy. Aby proces tej odbudowy przebiegał w sposób zrównoważony, równy, solidarny i sprawiedliwy we wszystkich państwach członkowskich, Komisja Europejska proponuje utworzenie nowego narzędzia służącego odbudowie Next Generation EU, wbudowanego w skuteczny, nowoczesny i odnowiony długoterminowy budżet UE. Komisja przedstawiła również dostosowany program prac na 2020 r., nadając priorytet działaniom niezbędnym do przyspieszenia odbudowy i odporności Europy.

Pandemia wywołana koronawirusem wstrząsnęła Europą i światem, testując wytrzymałość systemów opieki zdrowotnej i społecznej, społeczeństwa i gospodarki, a także naszego sposobu wspólnego życia i pracy. W celu ochrony życia i środków utrzymania, naprawy jednolitego rynku, a także rozpoczęcia trwałej i udanej odbudowy, Komisja Europejska proponuje wykorzystanie pełnego potencjału budżetu UE. Narzędzie Next Generation EU w wysokości 750 mld euro oraz ukierunkowane wzmocnienie długoterminowego budżetu UE na lata 2021–2027 zwiększą finansowy potencjał budżetu UE do 1,85 bln euro.

Inwestowanie na następną generację

Uzupełniając wysiłki podejmowane na szczeblu krajowym, budżet UE ma wyjątkowy potencjał aktywizacji sprawiedliwej odbudowy społeczno-gospodarczej, naprawy i ożywienia jednolitego rynku, zagwarantowania równych warunków działania oraz wsparcia pilnych inwestycji, w szczególności w transformację ekologiczną i cyfrową, które mają kluczowe znaczenie dla przyszłego dobrobytu i odporności Europy.

Next Generation EU pozyska środki finansowe przez tymczasowe zniesienie pułapu zasobów własnych do 2% dochodu narodowego brutto UE, umożliwiając Komisji wykorzystanie jej silnego ratingu kredytowego do zaciągnięcia pożyczek w wysokości 750 mld euro na rynkach finansowych. Te dodatkowe środki będą przekazywane za pośrednictwem programów UE i zostaną spłacone w dłuższym okresie czasu z przyszłych budżetów UE – nie wcześniej niż w 2028 r. i nie później niż w 2058 r. Aby cel ten mógł być realizowany wspólnie i w sposób sprawiedliwy, Komisja proponuje szereg nowych zasobów własnych. Ponadto, aby dofinansowanie było dostępne jak najszybciej i mogło zostać wykorzystane na najpilniejsze potrzeby, Komisja proponuje zmienić obecne wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020 w celu udostępnienia dodatkowych 11,5 mld euro już w 2020 r.

Środki pozyskane dla Next Generation EU zostaną zainwestowane w trzy filary:

  1. Wsparcie dla państw członkowskich dzięki inwestycjom i reformom:

  2. Nowy Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w wysokości 560 mld euro zapewni wsparcie finansowe na inwestycje i reformy, w tym te dotyczące transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz odporności gospodarek krajowych, łącząc je z priorytetami UE. Instrument ten będzie wbudowany w semestr europejski. Będzie on zawierał zapewniający dotacje fundusz obejmujący do 310 mld euro i będzie w stanie udostępnić do 250 mld euro w postaci pożyczek.Wsparcie będzie dostępne dla wszystkich państw członkowskich, ale skoncentrowane na najbardziej dotkniętych obszarach Unii oraz tam, gdzie potrzeby w zakresie odporności są największe.
  3. 55 mld euro środków uzupełniających dotychczasowe programy polityki spójności między chwilą obecną a 2022 r. w ramach nowej inicjatywy REACT-UE, przydzielane na podstawie dotkliwości skutków społeczno-gospodarczych kryzysu, w tym poziomu bezrobocia wśród młodych ludzi i względnego dobrobytu państw członkowskich.
  4. Wniosek w sprawie wzmocnienia Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji kwotą 40 mld euro, aby pomóc państwom członkowskim w przyspieszeniu przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu.
  5. Zasilenie Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich kwotą 15 mld euro w celu wsparcia obszarów wiejskich w zakresie niezbędnych zmian strukturalnych zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem oraz w celu osiągnięcia ambitnych celów zgodnych z nową strategią na rzecz bioróżnorodności i strategią „od pola do stołu”.

  6. Pobudzanie gospodarki UE poprzez zachęcanie do inwestycji prywatnych:

  7. Nowy Instrument Wsparcia Wypłacalności zmobilizuje zasoby prywatne w celu pilnego wsparcia rentownych przedsiębiorstw europejskich z najbardziej dotkniętych sektorów, regionów i państw.Zacznie działać już w 2020 r. i będzie dysponować budżetem w wysokości 31 mld euro, docelowo uwalniając 300 mld euro pomocy na wypłacalność dla przedsiębiorstw ze wszystkich sektorów gospodarki i przygotowując je na bardziej ekologiczną, cyfrową i odporną przyszłość.
  8. Uzupełnienie InvestEU, sztandarowego europejskiego programu inwestycyjnego, do poziomu 15,3 mld euro w celu mobilizacji prywatnych inwestycji w projekty w całej Unii.
  9. Nowy Instrument na rzecz Inwestycji Strategicznych włączony do programu InvestEU – w celu wygenerowania inwestycji w wysokości do 150 mld euro w zwiększanie odporności sektorów strategicznych, przede wszystkim tych związanych z transformacją ekologiczną i cyfrową, oraz kluczowych łańcuchów dostaw na rynku wewnętrznym, dzięki wkładowi w wysokości 15 mld euro z Next Generation EU.

  10. Wyciągnięcie wniosków z kryzysu:

  11. Nowy Program UE dla zdrowia mający na celu zwiększenie bezpieczeństwa w dziedzinie zdrowia i przygotowanie się na przyszłe kryzysy zdrowotne z budżetem w wysokości 9,4 mld euro.
  12. Zasilenie kwotą 2 mld euro unijnego mechanizmu ochrony ludności, rescEU, który zostanie rozszerzony i utrwalony, aby przygotować Unię na przyszłe kryzysy i ułatwić jej reagowania na nie.
  13. Kwota 94,4 mld euro na program badań i innowacji Horyzont Europa, który zostanie wzmocniony, aby sfinansować niezbędne badania w dziedzinie zdrowia, odporności oraz transformacji ekologicznej i cyfrowej.
  14. Wspieranie partnerów Europy na świecie dzięki dodatkowym 16,5 mld euro na działania zewnętrzne, w tym pomoc humanitarną.
  15. Pozostałe programy UE zostaną wzmocnione w celu pełnego dostosowania przyszłych ram finansowych do potrzeb odbudowy i priorytetów strategicznych.Wzmocnione zostaną również inne instrumenty, czyniąc budżet UE bardziej elastycznym i reaktywnym.

Zdaniem KE, osiągnięcie do lipca 2020 r. szybkiego porozumienia politycznego na szczeblu Rady Europejskiej w sprawie Next Generation EU oraz ogólnego budżetu UE na lata 2021-2027 jest niezbędne, aby nadać nową dynamikę odbudowie i wyposażyć Unię w potężne narzędzie umożliwiające gospodarce wyjście z kryzysu i powrót na drogę wzrostu.

Polityczne podstawy odbudowy

Ożywienie gospodarki nie oznacza powrotu do stanu przed kryzysem, ale krok do przodu. Wszystkie środki zgromadzone przez Next Generation EU będą przekazywane za pośrednictwem unijnych programów w długoterminowym budżecie Wspólnoty:

Europejski Zielony Ład będący unijną strategią odbudowy:

  • potężna fala renowacji budynków i infrastruktury oraz gospodarka o obiegu zamkniętym, tworząca lokalne miejsca pracy;
  • wprowadzanie projektów z zakresu energii odnawialnej, w szczególności wiatrowej i słonecznej, a także uruchomienie czystej gospodarki wodorowej w Europie;
  • bardziej ekologiczny transport i logistyka, w tym instalacja miliona punktów ładowania pojazdów elektrycznych i zachęty do podróży koleją oraz ekologicznej mobilności w miastach i regionach;
  • wzmocnienie Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji w celu wspierania zmiany kwalifikacji, co pomoże przedsiębiorstwom tworzyć nowe możliwości gospodarcze.

Wzmocnienie jednolitego rynku i dostosowanie go do ery cyfrowej:

  • Inwestowanie w powszechniejszą i lepszą łączność, zwłaszcza w szybkie wdrożenie sieci 5G;
  • Silniejsza obecność przemysłu i technologii w sektorach strategicznych, w tym w dziedzinie sztucznej inteligencji, bezpieczeństwa cybernetycznego, superkomputerów i chmury obliczeniowej;
  • Budowanie gospodarki opartej na danych jako siły napędowej innowacji i tworzenia miejsc pracy;
  • Większa odporność w zakresie cyberbezpieczeństwa.

Sprawiedliwa i integracyjna odbudowa dla wszystkich:

  • Krótkoterminowy europejski program reasekuracji świadczeń dla osób bezrobotnych (SURE) zapewni 100 mld euro na wsparcie pracowników i przedsiębiorstw;
  • Europejski program na rzecz umiejętności oraz Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej pozwolą wszystkim obywatelom UE uzyskać umiejętności cyfrowe;
  • Sprawiedliwe płace minimalne oraz wiążące środki w zakresie przejrzystości płac pomogą pracownikom w trudnej sytuacji, w szczególności kobietom;
  • Komisja Europejska intensyfikuje też walkę z uchylaniem się od opodatkowania, co pomoże państwom członkowskim generować wyższe dochody.

Budowanie bardziej odpornej UE

Europa musi wzmocnić swoją strategiczną autonomię w wielu konkretnych dziedzinach, takich jak strategiczne łańcuchy wartości i silniejsze monitorowanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Aby zwiększyć gotowość i zarządzanie kryzysowe, Komisja wzmocni Europejską Agencję Leków i zwiększy rolę Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) w koordynowaniu działań służby zdrowia w kryzysie.

Więcej na ten temat na stronie Komisji Europejskiej.