W Centrum św. Jana w Gdańsku, 18 października 2018 r. wręczono po raz pierwszy nagrody, które są wyrazem uznania dla twórczej pracy i dokonań pomorskich pisarzy, literatów i wszystkich, którzy poświęcili się słowu pisanemu. Literacką galę uświetnił koncert Janusza Radka, wokalisty i aktora teatralnych inscenizacji muzycznych, współpracującego m.in. z Piwnicą pod Baranami, Leszkiem Możdżerem, Zbigniewem Preisnerem, Piotrem Rubikiem.

 

Kto zdobył nagrodę Wiatr od Morza?

Czwarte finałowe posiedzenie komisji konkursowej miało miejsce 27 września 2018 r. w WiMBP w Gdańsku. To właśnie wtedy wybrano najlepszych z najlepszych, a w czwartkowy wieczór, 18 października 2018 r. wręczono nagrody pierwszym laureatom najmłodszej nagrody samorządu województwa pomorskiego. Literacką Książką Roku 2017 została powieść „Nieczułość” Martyny Bundy. Pomorską Książką Roku 2017 uznano publikację I tomu esejów „Gdańsk protestancki w epoce nowożytnej. W 500-lecie wystąpienia Marcina Lutra” pod redakcją prof. Edmunda Kizika i prof. Sławomira Kościelaka. Pierwszym laureatem Pomorskiej Nagrody Literackiej Wiatr od Morza przyznawanej za całokształt pracy literackiej został Stefan Chwin. Niestety, laureat był nieobecny na gali, ale nagroda zostanie wręczona w grudniu 2018 r. podczas Festiwalu Metropolia jest Okey.

 

 

Kaszubska Nagroda Literacka

Drugą wręczoną tego wieczoru nagrodą, równie młodą i równie ważną, była Kaszubska Nagroda Literacka. Ze względu na swój regionalny charakter i specyfikę języka, misji powołania do życia nagrody, pod auspicjami samorządu województwa pomorskiego, podjęło się Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, instytucja, która swoim doświadczeniem i znajomością zagadnień literatury kaszubskiej gwarantuje rzetelność i wysoki poziom merytoryczny wyróżnień. Pierwszą Kaszubską Nagrodą Literacką kapituła nagrody pod przewodnictwem prof. Daniela Kalinowskiego uhonorowała Stanisław Janke za całokształt pracy literackiej, w uznaniu niezwykłego dorobku wieloletniej pracy twórczej na rzecz literatury i języka kaszubskiego.

 

Trudne zadanie

Operatorem nagrody jest Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego. Trudno sobie wyobrazić instytucję bardziej odpowiednią do tego zadania, która zresztą świetnie się z tego wyzwania wywiązała. Najtrudniejsza jednak rola przypadła jury nagrody pod kierownictwem prof. Zbigniewa Majchrowskiego, które w ciągu kilku miesięcy zapoznało się z blisko 350 pozycjami wydanymi przez pomorskich twórców lub traktujących o Pomorzu. Wiele z nich zostało zgłoszonych do nagrody przez wydawców, związki i stowarzyszenia literackie, a także uczelnie wyższe. Propozycje oceniali:

  • prof. dr hab. Zbigniew Majchrowski – przewodniczący – literaturoznawca, krytyk literacki i teatrolog, członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN, profesor UG,
  • Bożena Orczykowska – p.o. dyrektora Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Gdańsku,
  • Elżbieta Pękała – redaktor, organizator i promotor czytelnictwa,
  • dr hab. Katarzyna Szalewska – prof. nadzw. UG – adiunkt na Uniwersytecie Gdańskim, autorka i współredaktorka książek naukowych,
  • Władysław Zawistowski – pisarz, dyrektor Departamentu Kultury UMWP,

Na posiedzeniu, 13 września 2018 r. jury wyłoniło finalistów pierwszej edycji nagrody. Do ścisłej czołówki weszły 4 tytuły w kategorii Literacka Książka Roku i 3 tytuły w kategorii Pomorska Książka Roku. Niedługo rozpocznie się 2019 rok, a to oznacza, że już niebawem swoją pracę na nowo rozpocznie jury Pomorskiej Nagrody Literackiej Wiatr od Morza, aby zagłębić się w dokonania pomorskich pisarzy w kolejnym roku.

 

Pomorska Nagroda Literacka Wiatr od Morza

Martyna Bunda, „Nieczułość”

To debiut literacki autorki. Dziewcza Góra, niewielka wieś na Kaszubach. To właśnie tu, w domu wybudowanym za pieniądze z ubezpieczenia po tragicznie zmarłym mężu, Rozela wychowuje trzy córki. Najstarsza – Gerta – przypomina matkę, jest rzetelna i aż do przesady odpowiedzialna, średnia – Truda – odwrotnie, umie korzystać z życia i łatwo daje się ponieść porywom serca, najmłodsza – Ilda – sporo myśli o śmierci i uwielbia prowokować wszystkich wokół. A tak o swojej książce mówi autorka: „To książka o kobietach, których los rozpisać by można na kilka pokoleń. Mimo przemocy i śmierci, przemarszów wojsk, świata mężczyzn, którzy odchodzili i umierali, pod pancerzem nieczułości zachowały czułość”.

Martyna Bunda – dziennikarka i pisarka. Urodziła się 8 marca 1975 r. w Gdańsku, szkołę podstawową i liceum ukończyła w Kartuzach. Absolwentka szkoły muzycznej. Ukończyła politykę społeczną na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2012 do 2018 r. kierowniczka działu krajowego tygodnika „Polityka”. Ma dwie córki. Powieść „Nieczułość” jest jej debiutem literackim, za który otrzymała Nagrodę Literacką Gryfia, nominacje do Nagrody Literackiej Nike 2018 i do Nagrody Literackiej Gdynia 2018 w kategorii: proza. Była dwukrotnie nominowana do nagrody Grand Press za teksty reporterskie.

 

„Gdańsk protestancki w epoce nowożytnej. W 500-lecie wystąpienia Marcina Lutra” pod redakcją prof. Edmunda Kizika i prof. Sławomira Kościelaka

Eseje historyków, historyków sztuki i literatury traktujące o reformacji i jej wpływie na różne dziedziny życia. Dzięki publikacji współczesne pokolenie historyków ma „okazję włączyć się do refleksji nad dziejami i konsekwencjami reformacji w historii Gdańska i okolic”. Jest to też próba „wprowadzenia Czytelnika w skomplikowaną wrażliwość religijną ówczesnych gdańszczan poprzez ukazanie wpływu reformacji na dzieje ich miasta i społeczeństwa, na zmiany w sztuce, literaturze i nauce. Nie zapomnieliśmy o kwestiach finansów, administracji i zarządzania (…) bez czego budowa nowej wyznaniowej konstrukcji nie byłaby możliwa. Nie sposób opowiedzieć wszystkiego, dlatego aby nie zatracić się w szczegółach, ograniczyliśmy się do najistotniejszych elementów i wątków ówczesnej historii”. (źródło opisu: gdansk.pl)

Edmund Kizik – historyk, specjalizujący się w historii kultury nowożytnej Polski i regionu nadbałtyckiego. Pracownik Instytutu Historii Uniwersytetu Gdańskiego i Instytutu Historii PAN. Specjalizuje się w historii nowożytnej, a zwłaszcza społecznej historii kultury i gospodarki regionu hanzeatyckiego.

Sławomir Kościelak – profesor Uniwersytetu Gdańskiego, autor wielu prac z zakresu historii Kościoła, reformacji i kontrreformacji w Prusach Królewskich oraz kultury i społeczeństwa Pomorza i Kujaw.

 

Stefan Chwin, pseud. Max Lars – powieściopisarz, krytyk literacki, eseista, historyk literatury, grafik, wykładowca na Uniwersytecie Gdańskim. Urodził się 11 kwietnia 1949 r. w Gdańsku, w 1968 r. ukończył Państwowe Liceum Technik Plastycznych w Gdyni-Orłowie. Na Uniwersytecie Gdańskim w 1972 r. uzyskał tytuł magistra polonistyki, w 1982 doktora, a w 1994 tytuł doktora habilitowanego. Debiutował pod pseudonimem Max Lars dwiema powieściami fantastyczno-przygodowymi dla młodzieży – „Ludzie-skorpiony” i „Człowiek-Litera”. W tym czasie ukazał się też jego autobiograficzny esej „Krótka historia pewnego żartu”, w którym autor dokonał osobistego rozrachunku z historią Gdańska z lat 50. XX w. Od początku związany z Gdańskiem, o czym świadczy jedna z najsłynniejszych jego książek „Hanemann” (1995), tłumaczona na wiele języków oraz nagrodzona Paszportem Polityki. Zajmuje się także krytyką literacką, historią literatury, romantyzmem i romantycznymi inspiracjami w literaturze nowoczesnej, grafiką, pisze eseje.

 

 

Kaszubska Nagroda Literacka

Stanisław Janke – urodził się 20 marca 1956 r. w Kościerzynie, pochodzi z Lipusza. Dziennikarz, poeta, prozaik, tłumacz, twórca i historyk literatury kaszubskiej. Od ponad 30 lat mieszka w Wejherowie. Od 1979 do 2002 r. związany z miesięcznikiem „Pomerania”, pismem ruchu kaszubsko-pomorskiego. Współpracował z „Gazetą Gdańską”, tygodnikiem „Pielgrzym” i „Wieczorem Wybrzeża”. Od 1996 do 2010 r. redagował miesięcznik „Nasza Gmina”. W 1977 r. zadebiutował jako poeta. Opublikował 7 tomików poezji, m.in. „Ju nie jem motélnikem” (1983) „Żużónka jak mrzónka” (1984), „Piesniodzejanié” (2003). Jego poezje tłumaczono z kaszubskiego na język fiński, islandzki, rosyjski, włoski i dialekt piemoncki. Autor sztuki scenicznej „Roczëzna” (2006) i wodewilu „Jak Kulombószów Krësztof Amerikę wëkrił”. Twórca scenariusza filmu dokumentalnego dla TP „Morzem i ziemią malowane – o sztuce i folklorze Kaszub”. W 1988 r. opublikował powieść „Łiskawica”, później opowiadanie „Psë”. Książki „Żółty kamień” (1998), „Lelek” (2001), „Piękniewo” (2005), „Droga do Korony” (2008) ukazały się po polsku. Z polskiego na kaszubski przełożył dzieła Adama Mickiewicza: „Sonety krymskie” („Krimsczé sonetë” 1998), „Odę do młodości” („Òda do młodectwa” 1988) i „Pana Tadeusza” („Pón Tadeùsz”). Ważniejsze nagrody: Medal Stolema (1991) za pracę dziennikarską i twórczość literacką, Medal Srebrna Tabakiera Abrahama (2002) za zasługi dla promocji języka kaszubskiego Nagroda Remusa (2010) za „całokształt działalności literackiej i dziennikarskiej oraz szczególne osiągnięcia w upowszechnianiu kultury”.

 

Fotografie: Adam Dorobek, Bożena Micun-Gusman