Otwarcie Oddziału Sztuki Dawnej (ze względu na prace modernizacyjne wyłączony z działalności wystawienniczej we wrześniu 2019 r.) odbędzie się 15 maja 2021 r. o godz. 10.00. Oprócz wystaw na odwiedzających czekają także strefa wypoczynku i zrewitalizowany ogród w klasztornym wirydarzu.

Nowa wystawa

Najważniejsze wydarzenie Weekendu Muzeów w Muzeum Narodowym w Gdańsku (15-16 maja 2021 r.) to otwarcie nowej wystawy stałej „Pobożni i cnotliwi. Dawni gdańszczanie w zwierciadle sztuki”.

– Otwieramy zupełnie nową wystawę stałą. Chcemy pokazać, że w dawnych wiekach rzeźby, obrazy czy przedmioty rzemiosła artystycznego pełniły bardzo określone i rozliczne funkcje – mówi dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku prof. Jacek Friedrich. – Sztuka miała czemuś służyć, coś objaśniać być wzorcem tego co dobre, ale i tego co złe. Od średniowiecza, przez czasy reformacji aż do XVII wieku – dodaje dyrektor.

Przed otwarciem ekspozycji zaplanowano emisję filmu dokumentalnego pokazującego jej powstawanie. Wystawa prezentuje dzieła, które powstały bądź funkcjonowały w Gdańsku od początku XIII do II połowy XVIII w., tj. rzeźby, obrazy i wytwory rzemiosła. To okazja, by poznać przedmioty codziennego użytku dawnych gdańszczan, do czego służyły i jakie pełniły funkcje w ich życiu.

Wystawa dzieli się na trzy strefy. W pierwszej przedstawiono sztukę kościelną, w drugiej – obiekty związane z działalnością publiczną mieszczan, w trzeciej – przedmioty z prywatnej przestrzeni gdańskiego domu. Bardzo ważny jest też czas – podział na średniowiecze i epokę nowożytną. Granicę między nimi wyznacza reformacja – jedno z najważniejszych zjawisk nie tylko w dziejach Europy, lecz także w historii Gdańska.

– To zupełnie nowe podejście. Kiedyś pokazywaliśmy historię sztuki. Teraz akcentujemy funkcje sztuki, np. jej zaangażowanie w pewne dysputy teologiczne pomiędzy chrześcijaństwem a protestantyzmem. – mówi dyrektor Friedrich.

W przestrzeni wystawy obie epoki rozdziela symbolicznie portal z kościoła św. Katarzyny. Wybrane obiekty mają audiodeskrypcje, które można pobrać na stronie wystawy w serwisie internetowym Muzeum Narodowe w Gdańsku. Na odwiedzających czeka też malowniczy zrewitalizowany wirydarz.

– Dla zwiedzających otwieramy wirydarz. To miejsce przez wiele lat nie było dostępne dla zwiedzających – mówi dyrektor MNG.

 

Religia w życiu gdańszczan

Najważniejsza w życiu średniowiecznych społeczności była religia, a pobożność przejawiała się na różne sposoby. Oprócz udziału w nabożeństwach, wyrażały ją posty, pielgrzymki, praktykowanie dobrych uczynków oraz liczne fundacje artystyczne. Szczególną rolę odgrywały malowane bądź rzeźbione retabula (inaczej nastawy ołtarzowe), które stawiano na ołtarzu.

– Unikatem jest 8 wizerunków cnót wykonanych przez Jeremiasza Falcka, jakie znajdują się na Złotej Bramie – mówi prof. Friedrich. – Z uwagi na technikę wykonania, która jest bardzo wrażliwa na światło, będą one prezentowane jedynie przez 3 miesiące. Żeby zobaczyć oryginały trzeba się zatem pospieszyć – dodaje dyrektor.

W protestanckim, nowożytnym Gdańsku nadal bardzo istotna była religia. Inne były jednak formy pobożności – znacznie prostsze od katolickich. Widać to w ówczesnych dziełach sztuki. Sięgano też po starożytną filozofię stoików i zasadę, że wartościowe jest jedynie życie cnotliwe. W życiu prywatnym i publicznym starano się zatem pielęgnować określony zestaw cnót, a ich wyobrażenia zdobiły bramy miejskie, siedziby władzy i prywatne kamienice.

Dzieła sztuki

Dla przedstawicieli wyższych warstw mieszczaństwa, czyli rządzących miastem, dzieła sztuki stawały się narzędziem, dzięki któremu wyrażali najważniejsze dla nich treści moralne, polityczne, społeczne i religijne. Wystawa pokazuje gdańszczan takimi, jakimi chcieli być widziani – jako pobożnych chrześcijan i cnotliwych członków miejskiej społeczności. Czy tacy w istocie byli? Na to pytanie dzieła sztuki nie dają pewnej odpowiedzi. Pomagają jednak zrozumieć świat ludzi, którzy żyli w Gdańsku przed nami.

Znane – nieznane wystawy

Odwiedzający mogą zapoznać się też z dwiema znanymi już galeriami stałymi – cyny i złotnictwa.

– Całkowitą przebudowę przeszła również galeria ceramiki. W gablotach wyeksponowaliśmy między innymi ceramikę z Delf czy Miśni. Są też eksponaty wytworzone w gdańskich manufakturach. Ekspozycja została ustawiona chronologicznie. Gabloty są efektownie podświetlone tak, aby pokazać to co najciekawsze – zachęca do zwiedzania dyrektor MNG.

Jest też otwarta, niepokazywana jeszcze, galeria ceramiki dawnej, która została przygotowana według nowych założeń i zlokalizowana w nowym miejscu.

„Sąd Ostateczny”

Nie można zapomnieć o „Sądzie Ostatecznym” Hansa Memlinga. Tryptyk jest prezentowany w odświeżonej aranżacji przestrzeni. Warto też, już 15 maja, zajrzeć na stronę internetową, która została przygotowana dla obrazu i będzie częścią strony głównej Muzeum Narodowego w Gdańsku. Strona została wykonana dzięki wsparciu finansowemu Portu Lotniczego w Gdańsku – wieloletniego mecenasa obrazu Memlinga, ale także sponsora wielu ważnych dla zbiorów MNG zakupów dzieł sztuki.

– Na wystawie mamy kilka dzieł, które nie były nigdy prezentowane publiczności. Będzie można zobaczyć dwa obrazy Franza Kesslera, które zakupiliśmy jesienią 2020 r. na aukcji w Londynie. Nie prezentują one co prawda gdańszczan, ale sam artysta był z naszym miastem związany – mówi prof. Jacek Friedrich.

Pobożni i cnotliwi. Dawni gdańszczanie w zwierciadle sztuki

  • wystawa czynna od 15 maja 2021 r. do 31 grudnia 2022 r., wtorek-niedziela w godz. 11-18
  • Muzeum Narodowe w Gdańsku, Oddział Sztuki Dawnej
  • ul. Toruńska 1
  • Gdańsk
  • scenariusz: Weronika Grochowska i Magdalena Mielnik
  • kuratorzy: Anna Baranowska-Fietkiewicz, Weronika Grochowska, Lech Łopuski, Magdalena Mielnik i Beata Sztyber oraz Alicja Andrzejewska-Zając, Maja Mociewicz, Beata Purc-Stępniak
  • koordynacja: Agata Abramowicz i Franciszek Skibiński
  • opracowanie graficzne: Hardziej Studio (Patryk Hardziej i Ada Zielińska)

Zobacz też: Pomorskie muzea i galerie ponownie otwarte