Stanowisko z dnia 28 czerwca 2018 w sprawie oceny opieki nad kobietami w ciąży oraz sytuacji w zakresie położnictwa w województwie pomorskim

Stanowisko Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2018 r. dotyczące oceny opieki nad kobietami w ciąży oraz sytuacji w zakresie położnictwa
w województwie pomorskim

Okres ciąży, porodu i połogu to wyjątkowy czas w życiu kobiety, który wymaga zapewnienia jej holistycznej, kompleksowej opieki i wsparcia. Każda kobieta w ciąży ma prawo do bezpłatnych badań. Realizacja prawa do opieki i leczenia w związku z porodem obejmuje także, opiekę nad kobietą
i dzieckiem po porodzie – w tym zarówno świadczenie lecznicze i diagnostyczne, jak i pielęgnacyjne
w zakresie opieki nad noworodkiem i karmieniem. Standardy postępowania oraz procedury medyczne przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem  reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia  z dnia 23 września 2010 roku (weszło
w życie 7 kwietnia 2011 r.).

W województwie pomorskim opieka nad kobietami w ciąży prowadzona jest w 19 oddziałach położniczo- ginekologiczno-neonatologicznych tj. I stopień- 11 oddziałów w szpitalach powiatowych, II stopień- 6 oddziałów w szpitalach specjalistycznych i III stopień- 2 oddziały (UCK i Gdańsk – Zaspa).

Konsultantem wojewódzkim w zakresie położnictwa i ginekologii jest prof. dr hab. n. med. Krzysztof Preis.

W roku 2017 odnotowano łącznie 26 437 porodów, w tym 17 639 fizjologicznych, 8 463 cięć cesarskich(CC) i 335 porodów innych (kleszcze, pomoc ręczna). Urodziło się 26 838 noworodków. 

Analizując  działalność  oddziałów położniczo-ginekologiczno-neonatologicznych w latach 2016-21017 odnotowujemy wzrost liczby porodów o 1 641 w porównaniu z rokiem 2016 i 1 688 urodzeń więcej. Cieszy spadek wskaźnika umieralności okołoporodowej do 4,7 ‰ z 5,3 ‰ , a przede wszystkim wskaźnika umieralności przedporodowej z 3,7 ‰  do 3,1 ‰. Również wskaźnik wcześniactwa obniżyła się z 5,5% na 4,9%. Województwo pomorskie, jako jedno z niewielu w kraju, odnotowuje dodatni przyrost naturalny, który utrzymuje się od ponad dekady,  i najwyższy wskaźnik płodności
w Polsce.

W Polsce ponad 43 proc. porodów jest zakończonych przez cesarskie cięcie. W województwie pomorskim wynosi 32,0%.  Większość z nich nie jest wykonywanych z powodów medycznych tj. na życzenie pacjentki.

W 2017 r. liczba zabiegów położniczych wymagających znieczulenia poza CC wynosiła 684 i była wyższa o 22 niż w roku 2016.

Działalność oddziałów położniczo – ginekologicznych i neonatologicznych funkcjonujących na terenie województwa pomorskiego omawiana jest rokrocznie na organizowanych spotkaniach ordynatorów wymienionych oddziałów przez Wydział Zdrowia Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego. Celem spotkań jest poprawa opieki perinatologicznej i okołoporodowej oraz zmniejszanie wskaźników umieralności okołoporodowej i wcześniactwa noworodków na terenie województwa. Określane są kierunki działania w zakresie opieki perinatologicznej i okołoporodowej obejmującej swym zasięgiem: opiekę nad kobietami, które planują lub są w ciąży, w trakcie porodu oraz opiekę poporodową nad matką i dzieckiem. Zwracana jest uwaga na konieczność zwiększenia działań edukacyjnych, które przyczyniłyby się do poprawy świadomości i stanu wiedzy kobiet na temat ciąży fizjologicznej, możliwości jej powikłań oraz opieki nad noworodkiem po porodzie. Wzrost liczby urodzeń  wymusza zmiany w organizacji opieki zdrowotnej nad matką i dzieckiem. Zadania w tym zakresie zostały ujęte w Priorytetach Regionalnej Polityki Zdrowotnej Województwa Pomorskiego na lata 2016-2018.

Niestety duże niedobory kadry medycznej tj. neonatologów, położników, położnych, specjalistów
w dziedzinach pediatrycznych, stwarzają duże trudności w organizacji tej opieki. W kilku oddziałach brakuje nawet Ordynatorów/Kierowników, którzy na stałe i z pełną odpowiedzialnością realizowaliby politykę zdrowotną w tym zakresie. Należy rozważyć stworzenie systemu zachęt do podejmowania zadań ordynatorskich.

WRDS w Gdańsku zwraca także uwagę na niedobór miejsc położniczych w oddziałach o III-stopniu referencji (UCK i Zaspa). Pacjentki ciężarne z patologią ciąży oczekują kilka dni na przyjęcie do oddziałów patologii ciąży, zwłaszcza w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym. Podobna sytuacja dotyczy oddziałów neonatologicznych III-stopnia, głównie w zakresie miejsc Intensywnej Terapii Noworodka.

Współczesna szpitalna opieka nad kobietą w ciąży i noworodkiem wymaga w pierwszym rzędzie kompleksowości usług oraz ich jak najpełniejszej integracji. Konieczne jest oparcie się na silnych
i wielospecjalistycznych centrach pediatrycznych integrujących dziecięcą medycynę zachowawczą oraz zabiegową o wyższym stopniu referencyjności dysponującymi optymalnymi możliwościami diagnostyczno-terapeutycznymi. Biorąc powyższe pod uwagę WRDS w Gdańsku wnioskuje
o przyspieszenie prac nad utworzeniem na terenie województwa pomorskiego Centrum Pediatrycznego.

 Świadczenia  edukacyjne  dla  kobiet  ciężarnych  finansowane  przez  NFZ  udzielane  są  w ramach edukacji  przedporodowej  opieki  w okresie  ciąży,  porodu  i połogu,  w tym  edukację  przedporodową realizowaną u kobiet w ciąży (w tym w ciąży wysokiego ryzyka), począwszy od 21. tygodnia ciąży do terminu rozwiązania,  a także  opiekę  nad  kobietą,  noworodkiem  i niemowlęciem  do  ukończenia  2.  miesiąca  życia w ramach działalności położnej środowiskowej POZ.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt niedostatku łóżek Intensywnej Terapii dla dzieci. Obecnie województwo dysponuje 16 łóżkami na 2 oddziałach z czego 1 oddział hospitalizuje pacjentów niezabiegowych, natomiast w drugim oddziale przebywają głównie dzieci poddawane procedurom zabiegowym. Nie zapewnia to pokrycia potrzeb zdrowotnych województwa, szczególnie w aspekcie działalności pediatrycznych klinik uniwersyteckich, które w ogóle są pozbawione tego rodzaju zaplecza.

Od stycznia 2019 r. mają obowiązywać nowe standardy opieki okołoporodowej. Poród ma być mniej zmedykalizowany, bardziej naturalny. Według nowych standardów opieki okołoporodowej każda kobieta jeszcze w czasie ciąży ma być informowana o metodach łagodzenia bólu podczas porodu, co powinno zmniejszyć liczbę cięć cesarskich. Każda ciężarna będzie mogła wraz z położną lub lekarzem opiekującym się ciążą stworzyć plan porodu. Każda kobieta będzie też mogła przed porodem odwiedzić szpital, w którym chce rodzić i zapytać, czy jest możliwe znieczulenie do porodu.
W nowych standardach opieki okołoporodowej została wprowadzona ocena ryzyka depresji.

Poprawa  opieki  nad  matką,  noworodkiem  i małym  dzieckiem  stanowi  jeden  z celów  operacyjnych Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020.

Wojewódzka Rada Dialogu Społecznego w Gdańsku pozytywnie opiniuje działania podejmowane przez władze województwa pomorskiego i poszczególne szpitale w zakresie opieki nad kobietami
w ciąży i noworodkami zwracając jednak uwagę na omówione w niniejszym stanowisku problemy, zagrożenia i konieczne zmiany.