Wieś Swołowo od wieków była wsią o charakterze rolniczym, a jej układ przestrzenny nie zmienił się od czasów średniowiecza. Dziś objęta jest nadzorem konserwatora zabytków, a w budynkach należących do Muzeum Kultury Ludowej Pomorza prezentowane są wystawy związane z historią Swołowa i regionu, dawnymi rzemiosłami czy ziołolecznictwem.

Wyjątkową częścią muzeum jest czworoboczna zagroda Albrechta, w której odtworzono historyczny charakter z lat 30. XX w. oraz hodowane są zwierzęta gospodarskie. To właśnie w tej zagrodzie oglądać można najnowszą ekspozycję z dawnymi maszyny rolnicze, które wróciły do Swołowa po konserwacji.

Swołowska kolekcja unikatów

Muzeum w Swołowie posiada bogaty zbiór zabytkowych urządzeń i maszyn rolniczych i gospodarskich (ponad 100 obiektów), w tym konnych i napędzanych silnikami. Wśród nich znajdują się unikatowe egzemplarze na skalę europejską, wyprodukowane w XIX i na początku XX w.

W skład kolekcji wchodzą maszyny do uprawy roli, wysiewu i pracy w polu, maszyny do zbiorów płodów rolnych, maszyny młócące, czyszczące i segregujące oraz maszyny do przygotowania paszy, a także silniki i kieraty. Większość z nich wyprodukowana została przed II wojną światową w zakładach niemieckich, a uzupełnione są polskimi, które używane były w latach powojennych przez ludność, która zasiedliła te tereny po 1945 r. W większości są to maszyny wyprodukowane na Pomorzu.

Muzeum gromadzi również archiwalia, m.in. reklamy, plakaty, wycinki z gazet oraz dokumenty i rysunki związane z historią firm i manufaktur produkujących maszyny rolnicze oraz samymi maszynami pomorskich wytwórni (przedwojennych i powojennych).

– Pomorze w pierwszej połowie XX w. było bardzo silnym okręgiem rolniczym. Powszechnie w gospodarstwach wiejskich występowały liczne maszyny rolnicze lokalnych małych manufaktur i dużych producentów – informuje Anna Uszyńska z Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie. – W zagrodach pomorskich chłopów powszechne były maszyny rolnicze z firmy Georga Stoebkego z Darłowa, firmy Gustava Denzera ze Słupska czy firmy Friedricha Seglera ze Sławna, Darłowskiej Fabryki Narzędzi i Maszyn Rolniczych (założonej w 1875 r.), Pomorskiej Fabryki Pługów Parowych (po 1968 r słynnej Fabryki Maszyn Rolniczych FAMAROL) i wielu innych.

Jakie obiekty zostały odnowione?

Gruntownej konserwacji poddano 20 sztuk urządzeń i maszyn rolniczych z przełomu XIX i XX w. Są to:

  • maszyny do pracy w polu: kosiarka konna Deering H2, wyprodukowana w I połowie XX w. w wytwórni McCormick Harvesting Machine Co. i przetrząsacze do siana wyprodukowane w II połowie XX w. na Pomorzu;
  • maszyny do zbiorów płodów rolnych: zgrabiarka konna, snopowiązałka wyprodukowana w latach 1932-1944 w wytwórni Fella-Werke A.G., Feucht Bayern czy prasa do słomy „Press-Bu-Bi” z początku lat 30. XX w z Gebr. Claas, Maschinenfabrik, Harsewinkel Westfalen;
  • maszyny młócące, czyszczące i segregujące, a wśród nich: pięć młocarni Ködel & Böhm, Erntesegen z wytwórni w Bremy, walcówka Triumph z lat 30. XX w. wyprodukowana w wytwórni J.S. Kern Sohne Schwiebus (Świebodzin), młocarnia wąskomłotna wyprodukowana w I połowie XX w. w wytwórni maszyn rolniczych Friedricha Seglera Schlawer Maschinen-Fabik, Schlawe I. Pommer (Sławno) oraz sztyftówka;
  • sieczkarnie: stacjonarna z wytwórni Landwirt Maschinen Fr. Pirwitz, Danzig-Ohra (Gdańsk-Orunia) oraz toporowa, wialnia z lat 20. XX w. z wytwórni Gustava Denzera Maschinenfabrik, Stolp (Słupsk) oraz tryjer z pomorskiej wytwórni maszyn rolniczych;
  • maszyny do przygotowywania paszy dla zwierząt, a wśród nich: śrutowniki z wytwórni maszyn Karla Schwarza Lande Maschinen Zanow bei Köslin (Sianów pod Koszalinem), wytwórni Maschinenfabrik Körlin/Persante, Pommern (Karlino/Białogard), wytwórni KH Lohr Co. w Monachium oraz brukwiarka z początku XX w. z fabryki Adolfa Krauze w Koszalinie.

Ich konserwacja wsparta została ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa w ramach programu Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Całkowita wartość tego zadania wyniosła 136,5 tys. zł, z czego na jego dofinansowanie przekazano 97,5 tys. zł.

Prasa do słomy z początku lat 30. XX w. przed i po konserwacji. Fot. ze zbiorów Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie