Informacje o Spoldzielniach Socjalnych

W odróżnieniu od innych podmiotów ekonomii społecznej spółdzielnia socjalna wymaga dużej samodzielności i odpowiedzialności jej członków. Obowiązuje tu kolektywny sposób podejmowania decyzji, a każdy członek, niezależnie od wielkości udziału w spółdzielni, dysponuje w tym procesie jednym głosem. To sprawia, że członkowie spółdzielni są w pełni odpowiedzialni za sprawy przedsiębiorstwa, uczą się samodzielności i długofalowego planowania. Sami dbają o finanse, zarządzają własną działalnością, wyznaczają kierunki rozwoju.

Odzwierciedla się to w formie prawnej spółdzielni socjalnej. W odróżnieniu od ZAZ-ów i CIS-ów, ma ona osobowość prawną i nie posiada „zewnętrznego” organizatora w postaci jednostek samorządu terytorialnego czy organizacji pozarządowych. Chociaż podmioty takie mogą spółdzielnię założyć lub do niej przystąpić.

Według danych Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych w Polsce jest obecnie ok. 1.353  takich podmiotów (dane za grudzień 2017 r.), a co najważniejsze – ich liczba rośnie z miesiąca na miesiąc.

Kto może założyć spółdzielnię socjalną?

Spółdzielnię socjalną mogą założyć osoby fizyczne rekrutujące się z grup zagrożonych wykluczeniem lub osoby prawne (organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego lub kościelne osoby prawne).

Osoby fizyczne zakładające spółdzielnię socjalną muszą mieć całkowitą zdolność do czynności prawnych i należeć do jednej z poniższych grup:
– osoby bezrobotne (w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia)
– osoby niepełnosprawne (w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych)
– osoby, o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym:
•    bezdomne, realizujące indywidualny program wychodzenia z bezdomności (w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej)
•    uzależnione od alkoholu
•    uzależnione od narkotyków lub innych środków odurzających
•    chore psychicznie w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego
•    zwalniane z zakładów karnych, mające trudności w integracji ze środowiskiem w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej
•    uchodźcy realizujący indywidualny program integracji w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej
Ponadto członkami spółdzielni socjalnej mogą zostać również inne osoby, nie należące do grup zagrożonych wykluczeniem, o ile ich liczba nie stanowi więcej niż 50% ogólnej liczby założycieli.

Pamiętajmy, że osoby z grup zagrożonych wykluczeniem muszą mieć stosowne zaświadczenie potwierdzające przynależność do powyższych grup. Można je, zależnie od sytuacji, uzyskać w powiatowym urzędzie pracy, powiatowym centrum pomocy rodzinie, zakładzie lecznictwa odwykowego czy ośrodku pomocy społecznej.

Jeśli spółdzielnię socjalną zakładają osoby prawne są one zobowiązane do zatrudnienia w spółdzielni co najmniej 5 osób spośród grup wykluczonych w terminie sześciu miesięcy od dnia wpisu spółdzielni socjalnej do Krajowego Rejestru Sądowego. Takie osoby po przepracowaniu nieprzerwanie dwunastu miesięcy mają prawo uzyskać członkostwo w spółdzielni.

Spółdzielnię socjalną może założyć co najmniej 5 osób fizycznych lub co najmniej 2 osoby prawne. Maksymalna liczba członków to 50 osób. Chyba, że spółdzielnia powstaje w wyniku przekształcenia spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych. W tej sytuacji nie ma ograniczeń, jeśli chodzi o górny limit liczby członków.

Kto może przystąpić do działającej już spółdzielni?

Do działającej spółdzielni mogą przystąpić osoby z grup wykluczonych, wymienionych powyżej, w tym osoby posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a także inne osoby, jeżeli ich praca na rzecz spółdzielni wymaga szczególnych kwalifikacji, których nie posiadają pozostali członkowie spółdzielni. Należy jednak pamiętać o proporcjach. Cały czas liczba osób niewywodzących się z grup wykluczonych nie może przekroczyć 50% wszystkich członków.

Jak założyć spółdzielnię socjalną?

Od strony formalno-prawnej, aby założyć spółdzielnię socjalną, musimy przede wszystkim przygotować statut spółdzielni. Statut spółdzielni powinien zawierać:
– nazwę spółdzielni (pamiętajmy, że niezależnie od naszej decyzji dot. nazewnictwa, należy w nim zawrzeć określenie „spółdzielnia socjalna”).
– przedmiot działalności spółdzielni
– czas trwania spółdzielni, jeżeli zakładamy ją na czas określony.
– prawa i obowiązki członków,
– zasady i tryb przyjmowania nowych członków,
– zasady wypowiadania członkostwa, wykreślania i wykluczania członków.
– wysokość wpisowego oraz wysokości i ilości udziałów, które członek obowiązany jest zadeklarować,
– terminy wnoszenia i zwrotu udziałów oraz skutki nie wykonania tego w terminie.
– szczegóły dotyczące zasad funkcjonowania organów spółdzielni – czyli walnego zgromadzenia i zarządu, a w spółdzielniach liczących więcej niż 15 członków – również rady nadzorczej (jeżeli członków jest mniej radę również można powołać, ale stosowny zapis na ten temat musi znaleźć się w statucie).

Kiedy statut spółdzielni jest spisany, kolejnym krokiem jest przeprowadzenie zebrania założycielskiego wraz z przyjęciem statutu i wyborem organów statutowych. Wtedy też można rozpocząć procedurę rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. I tu należy uzbroić się w cierpliwość, bo procedura może potrwać nawet kilka miesięcy. KRS sprawdzi dokładnie nasze dokumenty i w razie niejasności czy nieprawidłowości zwróci się do nas z prośbą o wyjaśnienie lub uzupełnienie danych.

Po rejestracji spółdzielców czekają jeszcze takie formalności jak: uzyskanie numer REGON, rejestracja w urzędzie skarbowym i uzyskanie numeru NIP, rejestracja w ZUS i założenie konta bankowego, na które będą wpłacane środki z funduszu założycielskiego, a także wpisowe i udziały poszczególnych członków spółdzielni.

Jak dzielimy zyski w spółdzielni?

W przypadku dzielenia zysku spółdzielni, zobowiązani jesteśmy wytycznymi zawartymi w ustawie o spółdzielniach socjalnych. Nadwyżki bilansowej nie można dzielić między członków spółdzielni. Nie możemy jej przeznaczać na zwiększenie funduszu udziałowego, a także na oprocentowanie udziałów. Zysk spółdzielni możemy przeznaczyć na:
•    fundusz zasobowy – nie mniej niż 40%
•    fundusz inwestycyjny
•    cele zawodowej reintegracji jej członków, przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy; działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków oraz ich środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie

Gdzie szukać porad i wsparcia?

Jeżeli chcesz założyć spółdzielnię lub przystąpić do już istniejącej, możesz skorzystać z dotacji udzielanej przez Powiatowe Urzędy Pracy. Dotacje i doradztwo dotyczące zagadnień prawnych, tworzenia strategii i biznesplanu spółdzielni, a także poznania podstaw marketingu i promocji oferują też Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej.

Źródło: ekonomiaspołeczna.pl