Gdańscy dominikanie zapraszają na ponowne otwarcie bazyliki św. Mikołaja

Bazylika św. Mikołaja to jedna z najstarszych świątyń Gdańska, a jej historia sięga końca XII w. Od początku służyła ona zarówno mieszkańcom, jak i przybywającym do miasta kupcom i żeglarzom.

W 1227 r. książę pomorski Świętopełk Wielki przekazał kościół dominikanom, którzy rozpoczęli intensywną działalność duszpasterską na terenie miasta, a w 1260 r. wystarali się u papieża o przywilej udzielania odpustu zupełnego na dzień 4 sierpnia. Od tego czasu w Gdańsku rozpoczęło się organizowanie jarmarków św. Dominika.

Dotychczasowa świątynia okazała się jednak zbyt mała. W XIV-XV w. dominikanie obok starego zbudowali więc nowy kościół św. Mikołaja – zachowany do dziś. Warto przypomnieć, że jest to jedyny zabytkowy kościół w historycznym śródmieściu Gdańska, który nie został zniszczony podczas II wojny światowej. W jego wnętrzu zachowało się więc oryginalne wyposażenie.

Świątyni grozi zawalenie

Niestety, w październiku 2018 r. zapadła decyzja o zamknięciu bazyliki dla wiernych i turystów. Na sklepieniu oraz filarach nawy południowej pojawiły się bowiem pęknięcia i szczeliny o pokaźnych rozmiarach, a posadzka zaczęła osiadać. Zabytkowi groziła katastrofa budowlana.

Rozpoczęły się badania architektoniczne bryły świątyni oraz prace zabezpieczające ją przed zawaleniem. Uszkodzone sklepienie zostało podparte rusztowaniem wsporczym celem ustabilizowania konstrukcji budynku. Dodatkowo, pod nadzorem archeologa wykonano badania sondażowe, aby sprawdzić stan fundamentów.

Przy okazji prowadzonych prac konserwatorskich dokonano kilku ciekawych odkryć. Odnaleziono m.in. umbraculum, czyli parasol będący symbolem władzy papieskiej, a przeznaczony wyłącznie do procesji, w których uczestniczył następca św. Piotra. Jego posiadanie było przywilejem bazylik mniejszych. Umbraculum z Gdańska przetrwało w kościele czas II wojny światowej i jest prawdopodobnie jednym z nielicznych na świecie oryginalnych sprzętów liturgicznych tego typu.

Drzwi ponownie otwarte

Uroczystości związane z ponownym otwarciem bazyliki św. Mikołaja rozpoczną się w sobotę, 8 sierpnia 2020 r. w dniu św. Dominika, założyciela zakonu oraz patrona gdańskiego jarmarku. O godz. 10.30 otwarte zostaną drzwi świątyni, a jako pierwsi wejdą do niej najstarsi parafianie. Następnie dominikanie złożą podziękowania wszystkim dobrodziejom i zespołowi specjalistów zaangażowanym w działania ratunkowe.

Pierwsza msza św. we wnętrzu bazyliki odprawiona zostanie o godz. 12.00. Liturgii będzie przewodniczył o. Michał Osek, przeor klasztoru dominikanów w Gdańsku. Z kolei wieczorem o godz. 18.00 zakonnicy zapraszają na adorację Najświętszego Sakramentu, a o godz. 18.40 na nieszpory w prezbiterium kościoła.

Oficjalne uroczystości zostaną zorganizowane w niedzielę, 9 sierpnia. O godz. 11.30 odprawiona zostanie msza św. pod przewodnictwem o. Pawła Kozackiego, prowincjała Polskiej Prowincji Dominikanów. Natomiast Duszpasterstwo Akademickie Górka przygotuje tego dnia mikołajowy kiermasz wypieków i rękodzieła. Będzie także można zakupić pamiątkowe gadżety z herbem bazyliki, m.in. bluzy, kubki oraz torby.

Program

8 sierpnia 2020 r., sobota:

• godz. 10.30 – uroczyste otwarcie drzwi kościoła
• godz. 11.30 – różaniec
• godz. 12.00 – msza św. odpustowa
• godz. 13.00 – prezentacja zabytkowych organów
• godz. 17.30 – adoracja Najświętszego Sakramentu
• godz. 18.30 – nieszpory

9 sierpnia 2020 r., niedziela:

• godz. 11.30 – msza św. na otwarcie kościoła św. Mikołaja
• godz. 13:00 – prezentacja zabytkowych organów

W tym roku zakonnicy nie organizują tradycyjnego zwiedzania bazyliki św. Mikołaja, ale zapraszają na prezentacje zabytkowych organów. Codziennie o godz. 13.00, aż do zakończenia Jarmarku św. Dominika każdy może przyjść i posłuchać muzyki.

Kosztowana konserwacja

Wiernym i turystom udostępnione zostaną nawa główna, nawa północna i prezbiterium. Niedostępne będą zakrystia oraz nawa południowa, gdzie ustawione jest rusztowanie przy sklepieniu i filarach. Prace naprawcze w tej części kościoła potrwają jeszcze ponad dwa lata.

– To wielka radość, że znowu wracamy do naszego kościoła, ale też wielka wdzięczność, bo olbrzymia liczba osób nam pomogła w tym, żebyśmy już w sobotę mogli tu wrócić – mówi o. Michał Osek. – W obecnej sytuacji bez zewnętrznych dotacji nie jesteśmy w stanie przeprowadzić kosztownej konserwacji.

Ojciec Michał Osek, przeor klasztoru dominikanów w Gdańsku. Fot. Marcin Szumny

Prowadzenie prac konserwatorskich w zabytkowej świątyni jest możliwe m.in. dzięki wsparciu miasta Gdańska, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Dominikanom pomógł również nasz samorząd. W 2019 r. radni województwa pomorskiego podjęli uchwałę o przeznaczeniu ponad 407 tys. zł dotacji na montaż rusztowania i zabezpieczenie sklepień kościoła.

Do tej pory koszty związane z konserwacją bazyliki św. Mikołaja wyniosły ok. 2,4 mln zł.