AKTUALIZACJA 9.09.2024 r.

Główną nagrodę „Bëlny szkólny” w 2024 otrzymała Elżbieta Pryczkowska, nauczycielka języka kaszubskiego i dyrektorka Szkoły Podstawowej w Tuchomiu. Wyróżnione zostały Iwona Makurat i Aleksandra Pająk.

 

Kaszubska edukacja daje się poznać w liczbach. W zeszłym roku szkolnym języka kaszubskiego uczyło się prawie 22,5 tys. uczniów z województwa pomorskiego

Dlaczego 7 września?

Gdy w Polsce skończył się ponury okres komunizmu, państwo zaczęło przykładać większą wagę do wolności i wartości tradycyjnych. Doszły też dobre wzory z krajów prawdziwie demokratycznych. Falę entuzjazmu dla wolności i godności ludzkiej było widać w nowo ustanawianych prawach. Wśród nich była nowa ustawa o systemie oświaty, uchwalona właśnie 7 września 1991 roku. Dała ona możliwość organizacji nauki języka kaszubskiego w szkołach. Nie nastąpiło to w jednej chwili, potrzebni byli nauczyciele, materiały i chęć wśród kaszubskich rodzin, by posyłać dzieci na lekcje ojczystej mowy. Właśnie ten ostatni punkt był najtrudniejszy do spełnienia. Na szczęście byli tacy ludzie, jak Felicja Baska-Borzyszkowska i Witold Bobrowski. Za swój trud, często wśród głosów, że strach i nie warto, po latach zostali wyróżnieni nagrodą „Bëlny szkólny” w pierwszej i drugiej edycji tego konkursu.

Jak zostać „Bëlnym szkòlnym”?

To pytanie nie z tych łatwych. Po pierwsze, trzeba mieć uprawnienia do nauczania języka kaszubskiego. Dzisiaj można to osiągnąć przez zdanie egzaminu przed komisją Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Po drugie, trzeba być przez lata oddanym sprawie kaszubszczyzny i mieć wyjątkowe osiągnięcia w tej dziedzinie. Brzmi ciężko i tak właściwie powinno być, bo w nagrodach o to chodzi, żeby dostawali je właśnie ci najlepsi, najciężej pracujący. Kto tym razem zostanie wyróżniony? Zobaczymy już w sobotę.

Trochę liczb

Gdański oddział urzędu statystycznego daje nam kilka ciekawych danych. Od 1999 roku, czyli od kiedy dane są zbierane, widać wyraźny i znaczący wzrost liczby uczniów uczących się kaszubskiego. W roku szkolnym 1999/2000 było to 1525 dzieci. Cztery lata później było ich już prawie 5 tys. W roku 2010/2011 ich liczba zwiększyła się do ponad 10 tysięcy, a w 2019/2020 przekroczyła granicę 20 tys. W zeszłym roku szkolnym było to dokładnie 22494 osób. Więcej dziewcząt niż chłopców (53,9% i 46,1%). Co ciekawe, w stołecznym Gdańsku było 1042 uczniów chcących poznać kaszubską mowę. W większej części są to uczniowie szkół podstawowych (94,4%). Czternastu mieszkańców województwa pomorskiego pisało w tym roku kaszubską maturę. Uniwersytet Gdański oferuje możliwość studiowania etnofilologii kaszubskiej, na zajęcia w minionym roku akademickim było zapisanych 28 osób. A ilu jest kaszubskich nauczycieli? Tego tak naprawdę nikt nie wie, ale próby ich policzenia wciąż trwają.

Źródło danych: Urząd Statystyczny w Gdańsku

Ten artykuł został pierwotnie napisany w języku kaszubskim. Oryginalną wersję językową można przeczytać  poniżej.

Dzéń kaszëbsczi edukacjë. Znóme „Bëlną szkólną”!

 

Kaszëbsczi szkólny, jak téż i szkòlocë, mają swój dzeń. Fejrowany mdze pò raz trzecy, 7 séwnika. Ùdba négò swiãta wëszła òd głównégò zarządu Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszëniô w 2022 rokù. Latos głównô rozegracjô sparłączona mdze z wrãczeniém nôdgrodë „Bëlny szkólny”, 7 séwnika ò gòdz 16 w zalë  „Pòlsczé niebò” w marszałkówsczim ùrzãdze we Gduńskù.

AKTÙALIZACJÔ 9.09.2024 r.

Główną nôdgrodã „Bëlny szkólny” w 2024 r. dosta Elżbiéta Prëczkòwskô, szkólnô kaszëbsczégò jãzëka i direchtorka Spòdlëczny Szkòłë w Tëchòmiu. Wëapartnioné òstałë Iwòna Makùrat i Aleksandra Pająk.

 

 

Kaszëbskô edukacjô dôwô sã pòznac w lëczbach. W ùszłim szkòłòwim rokù kaszëbsczégò jãzëka ùczëło sã wnetka 22,5 tës. Szkòloków z pòmòrsczégò wòjewództwa.

Dlôczë 7 séwnika?

Czej w Pòlsce skùńcził sã kòmùdny cząd kòmùnizmù, państwò zaczãło dôwóc wiékszé bôczenié na lëdzką wòlnotã i tradicjowi wôrtnotë. Doszłë téż bëlny wzorë z prôwdzewié demokraticznëch krajów. Wałã entuzjazmù dlô wòlnotë i lëdzczi gòdnoscë bëło widzec w nowo dôwónëch prawach. Strzód nich béł téż nowi ùstôw ò sistemie edukacjë, ùchwalóny prawie 7 séwnika 1991 rokù. Dôł òn mòżlëwòtã organizacjë ùczbë kaszëbsczégò jãzëka w szkòłach. Nie przëszło to w jednym sztóce, brëkòwny bëlë szkólny, materiałë i chãc strzód kaszëbsczich familëjów, cobë dawac zapisac dzecë na lekcje rodny mòwë. Prawie ten slédny pąkt bëł nôbarżi drãdżi do spełnieniô. Na szczãscë bëlë taczi lëdze, jak Felicjô Baska-Bòrzëszkòwskó i Witold Bòbrowsczi. Za swój trud, czãsto pòstrzód głosów, że strach i niewôrto, pò latach òstelë wëapartniony nôdgrodą “Bëlny szkólny” w piérszi i drëdżi edicjë tégò kònkursu.

Jak òstac bëlnym szkólnym?

To je ale pëtanié nie z tych letczich. Pò pierszé, mùszi miec ùprawnieniô do naùczaniô kaszëbsczégò jãzëka. Dzysô mòże to ùdostac bez zdanie egzaminu przed kòmisją Kaszëbsko-Pòmòrsczégò Zrzeszëniô. Pò drëdżé, mùszi bez lata bëc òddanym sprawie kaszëbiznë i miec apartné zwënédżi w ti òbéńdze. Brzemi drãgò i tak pò prôwdze mùszi bëc, kò w nôdgrodach ò to jidze, żebë dostawelë je prawie ti nôlepszi, nôcãżi robiący. Chto tim razã òstónie wëapartniony? Ùzdrzimë jù w sobótã.

Përzna lëczbów

Gduńsczi òddzél statisticznégò ùrzãdù dôwô nama czile cekawëch pòdôwków. Od 1999 rokù, tedë òd czede pòdówczi są zbiéróne, widzec je dëchtné i zachtné zwielenié lëczbë szkòloków ùczącëch sã rodny mòwë. W szkòłówim rokù 1999/2000 bëło to 1525 dzecy. Szterë lata pózni bëło jich ju wnetka 5000. W rokù 2010/2011 jich lëczba zwielëła sã do pònad 10 tës. a w 2019/2020 przeszła greńcã 20 tës. W uszłim szkòłowim rokù bëło jich dëcht 22494 sztëk ledzy. Wicy dzewùsów jak knôpów (53,9%/46,1%). Nôwicy w kartëszczim krézù, 5336. Co cekawé, w stolecznym Gduńsku bëło 1042 szkòloków chcącëch pòznac kaszëbską mòwã. W wikszym dzélù sã to szkòlocë spòdlecznych szkòłów (94,4%). Szternósce sztëk mieszkańców pòmòrsczégò wòjewództwa pisało latos kaszëbską matùrã. Gduńsczi  Ùniwersitët bédëje mòżlewòtã sztudérowaniô kaszëbsczi etnofilologie, na zajmë w ùszłim  akademicczim rokù bëło zapisónëch 28 sztëk ledzy. A kùli je kaszëbsczich szkólnëch? Tégò pò prôwdze nicht nie wié, ale próbë pòrechòwaniô wcyg derëją.

Zdrzódło pòdôwków: Statisticzny Ùrząd we Gduńskù