Duża pomoc dla dzieci i młodzieży z problemami psychicznymi. Jak działają poradnie środowiskowe?

Konferencja została zorganizowana przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego. Wzięli w niej udział m.in. przedstawiciele ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży, szpitali psychiatrycznych, organizacji pozarządowych oraz konsultant wojewódzka ds. psychiatrii dzieci i młodzieży. Spotkanie odbyło się 14 września 2022 r. w sali Niebo polskie.

Problemy psychiczne ludzi młodych

Niestety z roku na rok coraz więcej młodych ludzi zmaga się z problemami psychicznymi. Są to m.in.: depresje, zaburzenia łaknienia, ale też samobójstwa. Pogarszającą się sytuację w zakresie zdrowia psychicznego dodatkowo pogłębiła pandemia. Widać to po rosnącej liczbie udzielanych świadczeń. Dlatego powstanie w tym czasie ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży było bardzo potrzebne. Ich rolą jest szybka pomoc młodym ludziom zanim będzie za późno np., żeby zapobiec skutecznej próbie samobójczej.

– Zwłaszcza, że liczba prób samobójczych w ciągu ostatnich dwóch lat wzrosła aż o 80 proc. – mówi kierowniczka Ośrodka Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie Aleksandry Szluman-Wardal. – Chodzi o to, aby odpowiednio wcześnie dotrzeć do młodego człowiek ze wsparciem w poradni – podkreśla specjalistka.

Ważne jest, aby pierwszy kontakt dziecka nie był z psychiatrą i nie kończył się farmakoterapią czy hospitalizacją, a odbywał się w ośrodku i z psychologiem.

–  Psychiatra nie powinien być pierwszym, a ostatnim ogniwem, tym najbardziej, że takich specjalistów leczących dzieci i młodzież w województwie pomorskim w 2021 r. było tylko 17. – zaznacza dyrektor Wojewódzkiego Szpitala Psychiatrycznego im. prof. Tadeusza Bilikiewicza Mariusz Kaszubowski.

Warto dodać, że poradnie opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej oferują wsparcie psychologiczne, psychoterapeutyczne, terapię środowiskową, a czasem rodzinną. Niestety problemem, jak zgodnie podkreślają specjaliści ze szpitala na Srebrzysku i w Kościerzynie, jest niedofinansowanie świadczeń.

– Dlatego tak bardzo potrzebne są zmiany centralne, bo płatnikiem świadczeń jest NFZ – tłumaczy Kaszubowski.

Ośrodki „pierwszego kontaktu”

W województwie pomorskim działa 27 ośrodków środowiskowej opieki dla dzieci i młodzieży, w tym kilka w tzw. szpitalach marszałkowskich (Wojewódzki Szpital Psychiatryczny im. prof. Tadeusza Bilikiewicza w Gdańsku, Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Starogardzie Gdańskim, Szpitale Pomorskie, Centrum Zdrowia Psychicznego w Słupsku, Szpital Specjalistyczny w Kościerzynie oraz placówka w Dzierżążnie). Znajdują się w większości powiatów, dzięki czemu młodzi ludzie mogą skorzystać z pomocy psychologicznej w pobliżu miejsca zamieszkania.

– Te ośrodki stanowią doskonałą bazę, bo są pierwszym miejscem, do którego młoda osoba np. z lękami, depresją czy problemami odżywania powinna się udać – podkreślała członkini Zarządu Województwa Pomorskiego Agnieszka Kapała-Sokalska.

Co ważne, poradnie powinny współpracować z rodziną i ze szkołą młodego pacjenta.

Rośnie liczba porad

W sześciu tzw. marszałkowskich poradniach, w ciągu niespełna dwóch lat wykonano 17,5 tys. świadczeń dla dzieci i młodzieży, z czego ponad 9,5 tys. tylko w 2022 r. Natomiast dorosłym udzielono prawie 3,5 tys. porad.

– W ostatnim czasie obserwujemy wzrost liczby wizyt, porad domowych lub środowiskowych. Dla przykładu w 2021. r było ich 900, a w tym roku już 2273. Najwięcej z nich odnotował szpital na Srebrzysku (1112) – mówiła Kamila Siwak, zastępca dyrektora Departamentu Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. – W stosunku do 2021 r. liczba udzielanych świadczeń w zakresie porad psychologicznych wzrosła o 24 proc. Z kolei w zakresie sesji psychoterapii indywidualnych oraz sesji psychoterapii grupowych o 50 proc. Zrealizowane do sierpnia 2022 r. świadczenia  wskazują na nadwykonanie – tłumaczyła Kamila Siwak.

Liczby te jasno wskazują, że otwarcie ośrodków, było bardzo potrzebne. Powstały w trudnym czasie pandemii, kiedy sporo nastolatków zaczęło zmagać się z problemami psychicznymi, u innych jeszcze bardziej się pogłębiły. Przy wieloletnim niedofinansowaniu psychiatrii dzieci i młodzieży, poradnie w szpitalach marszałkowskich okazały się gigantycznym wsparciem.

Pomoc bez skierowania

Główną ideą jest wsparcie chorego w najbliższym otoczeniu, domu, rodzinie i szkole. Co ważne, do poradni nie trzeba mieć skierowania. Pomocy w nich udzielają psychologowie, psychoterapeuci i terapeuci zajęciowi. Nie ma w nich psychiatry i nie stosuje się farmakoterapii. W ramach terapii są m.in.: porada psychologiczna, sesja psychoterapii indywidualnej, rodzinnej, grupowej i wsparcia psychospołecznego. Pomoc specjalistów jest dostosowana indywidualnie do danego przypadku. Z pomocy w ośrodkach korzystają dzieci poniżej 7. r. ż., dzieci i młodzież szkolna oraz uczniowie szkół średnich do ukończenia 21 lat. Dzieci przyjmowane są z całym spektrum problemów dotyczących zdrowia psychicznego.