Tytułowy „pharmakon” to jednocześnie trucizna i lekarstwo sztuki, które pojawia się w malarstwie, w głównej mierze za pośrednictwem uobecniającego się znaku.

Jaka jest rola pisma?

Wystawa jest refleksję nad tekstualnością, a zwłaszcza pismem. Bez pisma nie ma żadnej opowieści. Jest to medium, które posiada podejrzaną proweniencję i niejasną przyszłość. Pismo niekiedy może zabijać, a niekiedy może ocalać. Jednym z najbardziej zaciekłych przeciwników pisma był Platon, mimo że szczęśliwie uchronił świat przed zapomnieniem nauk Sokratesa. Ślady tej niechęci dawał wielokrotnie wyraz w swoich „Dialogach”. W „Fajdrosie” Platon przytacza mityczną opowieść o królu Tamuzie i bogu Teucie (wynalazcy liczb i liter), który zachwalał pismo, ponieważ wynalazek ten to „lekarstwo (pharmakon) na pamięć i mądrość”. Jednak Tamuz argumentuje równocześnie, że ten „wynalazek niepamięć w duszach ludzkich posieje, bo człowiek, który się tego wyuczy, przestanie ćwiczyć pamięć; zaufa pismu i będzie sobie przypominał wszystko z zewnątrz, ze znaków obcych jego istocie, a nie z własnego wnętrza, z siebie samego. Więc to nie jest lekarstwo na pamięć, tylko środek na przypominanie sobie”. Wypowiedź Tamuza to pogląd Platona, który uważał, że wspomniane „lekarstwo (pharmakon) jest zarazem lekarstwem i trucizną”. Z jednej strony – dla boga Teuta – pismo to panaceum na zapominanie i środek służebny do zdobywania wiedzy, z drugiej zaś – dla króla Tamuza – pismo jest substytutem pamięci. Jak stwierdza Jacques Derrida: „Platon nie atakuje więc w sofistyce odwołania do pamięci, lecz zastąpienie w nim żywej pamięci jej wspomaganiem, organu protezą; atakuje perwersję, która polega na zastąpieniu narządu rzeczą, konkretnie – na zastąpieniu aktywnego wskrzeszenia wiedzy, jej przytomnej reprodukcji, mechanicznym i biernym „zapamiętywaniem”. Według artystów pismo od czasów platońskiego „Fajdrosa” jawi się jako pharmakon, czyli trucizna zatruwająca czystość logosu, chociaż może też on poszukiwaczy tożsamości ożywiać i niepokoić. W twórczości Ireneusza Walczaka wydaje się być pharmakon modusem przedstawienia i estetycznym narzędziem porządkującym.

O artystach

Jakub Ciężki urodzony w 1979 r. W 2003 r. uzyskał dyplom z wyróżnieniem na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Finalista konkursu redakcji Art&Business na Obraz Roku 2004. Laureat Grand Prix w konkursach fundacji im. Franciszki Eibisch w Warszawie (2004) oraz  na 40. Biennale Malarstwa Bielska Jesień w 2011. Trzykrotnie zgłaszany do Paszportu „Polityki” (2011, 2012, 2014). Otrzymał stypendium artystyczne prezydenta Lublina na rok 2015 oraz 2016. Jest autorem wystaw indywidualnych, m.in.: Kary Cielesne (2015) oraz Haven’t We Met Before? (2012) w Galerii Propaganda w Warszawie (2012), I love you but I’ve chosen darkness w Galerii BWA w Gorzowie Wielkopolskim (2015), blackout w Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej (2013), To read between the lines  w galerii Lubelskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (2009). Uczestniczył w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych. Mieszka i pracuje w Lublinie.

Ivo Nikić urodził się w 1974 r. w Prisztinie. Jest absolwentem warszawskiej ASP. Był stypendystą Artist-In-Residence w Bernie w Szwajcarii. Uczestniczył w licznych wystawach zbiorowych i indywidualnych w kraju (CSW Zamek Ujazdowski, BWA Zielona Góra, Galeria Studio, Galeria Arsenał w Poznaniu, Fokus Łódź Biennale) i zagranicą (m.in. Humboldt Berlin, Umspannwerk; Bat-Yam International Biennale of Landscape Urbanism w Izraelu; Rotor w Grazu; Tokyo Fashion Week). Od 2001 r. współtworzy grupę szuszu razem z Piotrem Kopikiem i Karolem Radziszewskim.  Był nominowany  do nagrody Paszporty „Polityki”.  Mieszka i pracuje w Warszawie.

Ireneusz Walczak urodzony w 1961 r., absolwent ASP w Krakowie. Prowadzi pracownię malarstwa, od II do V roku (dyplomowego) w ASP w Katowicach. Od 1989 r. namalował 11 cyklów obrazów m.in. : „Budowanie tożsamości”, „My house is my language”, „Multikulti”. Brał też udział w 270 wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Miał 21 wystaw indywidualnych w kraju i zagranicą. Jest laureatem 30 nagród i wyróżnień krajowych i zagranicznych, m.in. Grand Prix nagroda (medal) mera miasta Chamalieres I Światowe Triennale Małych form Graficznych, Chamalieres, Francja (1988), Stypendium „The Pollock – Krasner Foundation Award“, Nowy Jork, USA (1993), Grand Prix – „Bielska Jesień”, Bielsko-Biała (1993). Brał rownież udział w ważnych wystawach pokoleniowych, m.in. „Krytycy o nas” w BWA w Sopocie (1989), „Czarna Dziura” BWA w Katowicach  (1990), Malarstwo lat 80. we Frankfurcie nad Menem. Wielokrotnie uczestniczył w targach sztuki Art Cologne i Art Frankfurt.

Wystawa „pharmakon”

  • Galeria Kameralna, ul. Partyzantów 31 a,  Słupsk
  • Centrum Aktywności Twórczej, ul. Zaruskiego 1a, Ustka
  • 7 października 2021 r. – wernisaż w Centrum Aktywności Twórczej w Ustce
  • wystawa czynna do 12 stycznia 2022 r.