Medale Wolności Słowa, ustanowione przez fundację Grand Press, mają honorować osoby angażujące się w działalność na rzecz dobra wspólnego, w tym m.in. działalność obywatelską, społeczną, kulturalną, artystyczną, naukową, dziennikarską czy publicystyczną. Mają także doceniać troskę o promowanie mądrych słów w przestrzeni społecznej oraz wybitnych osób je głoszących, dojrzałą debatę publiczną oraz wysiłek na rzecz utrzymania wolności słowa w Polsce.

Medale w trzech kategoriach

Podczas uroczystej gali, która odbyła się 30 sierpnia 2021 r. w Europejskim Solidarności, medale przyznano po raz pierwszy w historii.

– Nie może być lepszego momentu ani miejsca, by wręczyć Medale Wolności Słowa. To tu, w Gdańsku, strajkujący 41 lat temu wystąpili z 21 postulatami, w tym postulatem nr 3 dotyczącym przestrzegania zagwarantowanej w Konstytucji PRL wolność słowa, druku, publikacji – mówił podczas uroczystej gali marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk.

Zgodnie z regulaminem Medale Wolności Słowa zostały wręczone w trzech kategoriach: Media, Instytucja i Obywatel.

Laureatem w kategorii Instytucja został Adam Bodnar – były rzecznik praw obywatelskich, który pochylał się zarówno nad sprawami zwykłego obywatela, jak i fundamentalnymi kwestiami niezawisłości sądów, trójpodziału władzy oraz niezależności mediów. Nagrodę wręczyła Vera Jourova, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej.

Medal w kategorii Media otrzymał Andrzej Poczobut – korespondenta „Gazety Wyborczej” na Białorusi, który nie ustaje w ujawnianiu działań reżimu Aleksandra Łukaszenki, za co białoruskie władze uwięziły go już po raz drugi. Nagrodę wręczył Andrzej Skworz, redaktor naczelny magazynu Press, a odebrał ją w imieniu redakcyjnego kolegi Bartosz Wieliński.

Laureatką nagrody w kategorii Obywatel została Agnieszka Jankowiak-Maik – nauczycielka historii, znana jako Babka od Histy, uczącą młodych ludzi, czym jest postawa obywatelska i prawo do protestu. Nagrodę wręczyła prezydenta Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.

– Medale Wolności Słowa dziś zdają się być wyjątkowo symboliczne, gdyż dawno nie mówiło się tyle o wolności słowa i gwarancji dla dziennikarzy i obywateli do wyrażania własnych poglądów i opinii. Dzieje się to paradoksalnie w czasach, w których ta wolność i dostęp do informacji wydają się nieskrępowane. A jednak wolność słowa staje się obiektem ataków zarówno władz, jak i całej rzeszy hejterów i osób tworzących fakenewsy – zaznaczył marszałek Mieczysław Struk.

Medal specjalny „za bycie świadkiem”

Specjalny Medal Wolności Słowa za świadectwo życia trafił do Mariana Turskiego – byłego więźnia obozu koncentracyjnego Auschwitz, historyka, dziennikarza i działacza społecznego, wieloletniego kierownika działu historycznego i publicysty tygodnika „Polityka”. Marian Turski jest autorem przejmującego przemówienia „Auschwitz nie spadło z nieba”, wygłoszonego podczas 75. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau.

Jak wspomniała Weronika Mirowska, prezes Fundacji Grand Press: „Marian Turski to osoba, która jest synonimem wszystkich trzech kategorii, wspaniały obywatel, człowiek instytucja i człowiek mediów”.

Wręczeniu nagród towarzyszyły występy znanych artystów: Roberta Janowskiego, Renaty Przemyk, Janusza Radka, Michała Szpaka, Anny Wyszkoni, którzy zaśpiewali wraz Tarkowski Orkiestra.