Karujta sã, kòróna-wirusowé pòszedło, kòronawërwas, larwa i szternôstnica – to pięć najlepszych propozycji wyłonionych przez jury w plebiscycie na Kaszubskie Słowo Roku 2020. Teraz każdy może oddać głos na to słowo lub wyrażenie, które jego zdaniem najbardziej pasuje do minionego roku.
Głosowanie internautów trwa do 31 stycznia 2021 r.. Aby oddać głos należy dodać komentarz z numerem słowa pod wpisem na Facebooku.
Wszystko w rękach internautów
Od niedzieli 24 stycznia 2021 r. przez tydzień trwać będzie głosowanie na Kaszubskie Słowo Roku 2020. Każdy może zagłosować na jedno z pięciu słów. Jury finałowe wyrażenia wybrało spośród 94 zgłoszonych przez internautów.
– Komisja była zgodna. Trzy słowa wybrała wręcz jednomyślnie – mówi Mateùsz Titës Meyer z Fundacji Kaszuby, członek komisji konkursowej. – Potem postanowiliśmy zrezygnować z mało konkretnych określeń. Na przykład nie wygrało słowo pòszedło, lecz już konkretniejsze kòrónwirusowé pòszedło, bo to drugie dotyczyło całego roku 2020 – opowiada Meyer.
Aż cztery z pięciu finałowych określeń dotyczy koronawirusa.
– Ciekawe wśród zgłoszeń były słowa, których nie można było znaleźć w Internecie lub neologizmy. Jednym z nich jest właśnie finałowy kòrónawërwas — mówi Meyer.
Komisja konkursowa musiała też zdyskwalifikować część zgłoszonych słów.
– To były słowa, które łamały regulamin, które bezpośrednio były skierowane do jakichś osób publicznych lub były wulgarne. Nie braliśmy pod rozwagę również słów zgłoszonych z błędami ortograficznymi lub z podanym błędnym tłumaczeniem – wymienia.
Głos można oddać poprzez wpisanie w komentarzu numeru od 1 do 5 pod konkursowym postem na facebookowej stronie organizatora konkursu, Fundacji Kaszuby. Autorzy trzech słów, które zdobędą największą liczbę głosów, otrzymają kaszubskojęzyczne wydanie „Alicji w Krainie Czarów” ( kasz. „Przigòdów Alicje w Cëdaczny Zemie”). Słowo, które otrzyma najwięcej ze wszystkich głosów, otrzyma tytuł Kaszubskiego Słowa Roku 2020.
Pięć finałowych słów i wyrażeń
1. Karujta sã! – Wynoście się! Precz! – Elegantsza wersja hasła-hitu Strajków Kobiet. Hasło to zaistniało na Kaszubach podczas protestów przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji w Polsce, które rozpoczęły się po wyroku wydanym 22 października 2020 r. przez Trybunał Konstytucyjny. Hasło to wykorzystano także w nakładce na fotografie profilowe w mediach społecznościowych, jako forma okazania wsparcia dla osób protestujących.
2. Kòróna-wirusowé pòszëdło – epidemia koronawirusa – występowanie przypadków zachorowań na określonym terenie i w określonym czasie. Określenie to zaistniało na Kaszubach za sprawą ogólnoświatowej epidemii SARS-CoV-2, znanej w Polsce jako pandemia Covid-19.
Jest to połączenie dwóch określeń, pierwszy człon: „kòróna-wirusowé” odnosi się do potocznej nazwy epidemii: „koronawirus”, natomiast drugi człon: „pòszëdło” to tradycyjne, kaszubskie określenie epidemii, zarazy.
3. Kòrónawërwas – koronawirus – koronawirus to najczęściej używane słowo w minionym 2020 r. i ten akurat wirus wywrócił wszystko do góry nogami, po kaszubsku można to nazwać wërwas.
Hasło to nie zostało odnotowane wcześniej w Internecie. Mogło być popularne w użyciu tradycyjnym (w rozmowach). Jest to połączenie dwóch określeń, pierwszy człon nawiązuje do potocznej nazwy epidemii: „koronawirus” – „kòróna-wirus”, a drugi człon to wariacja na temat słów „wirus” i „wërwas”, oznaczającego ambaras, trudność, kłopot, problem, udrękę, utrapienie: „Z tobą to je ale wërwas!” –„Mam z tobą prawdziwe utrapienie”. Wobec tego, dosłowne tłumaczenie określenia „kòrónawërwas” brzmiałoby: „koronaudręka”.
4. Larwa – maska, maseczka – coś, co musimy nosić na twarzy z powodu Covid. To kolejne określenie, które nawiązuje do ogólnoświatowej epidemii SARS-CoV-2, znanej w Polsce jako pandemia Covid-19, lub potocznie: epidemia koronawirusa. Określenie to spopularyzowały kaszubskie media. Za Słownikiem gwar kaszubskich B. Sychty (tom II, s. 331): larwa – 1. maska (Panëszczi noszą larwë. Òn miôł larwã na gãbie); 2. brzydka twarz (Ti twòji larwë wróble bë sã wëstraszëłë.); 3. w ogóle brzydki człowiek, zwłaszcza kobieta (Ta larwa mësli, że òna je piãknô.)
W minionym roku określenie „larwa” odnoszono w sposób szczególny do maseczek i przesłon, noszonych z powodu epidemii SARS-CoV-2, co nadało temu tradycyjnemu słowu nowego znaczenia. W sieci można znaleźć maseczki nawiązujące do barw kaszubskiej flagi oraz do haftu kaszubskiego.
5. Sztërnôstnica – kwarantanna – kwarantanna trwająca 14 dni, np. po kontakcie z osobą zakażoną koronawirusem. Jest to konkursowa propozycja, która także nawiązuje do ogólnoświatowej epidemii SARS-CoV-2.
W 2020 roku w Polsce przymusową kwarantanną (początkowo 14-dniową, później 10-dniową) obejmowane były osoby, u których stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2 bądź przebywały z osobami, u których stwierdzono obecność wirusa, a także osoby, które przybywały do Polski z zagranicy.
