​Sektory wysokiej szansy

W 2016 r., na podstawie zgromadzonych doświadczeń, obserwowanych trendów oraz zgodnie z zasadą inteligentnej specjalizacji określonej w Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020, zidentyfikowano nowy zestaw sektorów priorytetowych dla województwa pomorskiego. Z punktu widzenia pozyskiwania nowych inwestycji sektorami wysokiej szansy są:

  • elektronika – w ciągu ostatnich lat Polska stała się ważnym producentem elektroniki w Europie. Swoje inwestycje ulokowały tu największe światowe koncerny elektroniczne, takie jak LG Electronics, Samsung R&D Center, Philips czy Flex. Funkcjonuje 6811 prywatnych przedsiębiorstw, w których pracę znalazło ponad 62 tys. osób. Branża elektroniczna jest silnie zakorzeniona w województwie pomorskim. Pierwszym dużym zakładem, który ulokował się na Pomorzu, był producent urządzeń elektronicznych głównie na potrzeby wojska – firma Radmor. W ostatnich 20 latach w okolicach Tczewa oraz Kwidzyna powstały kolejne duże przedsiębiorstwa, reprezentujące głównie kapitał zagraniczny (Flex, Lacroix, Jabil, Panlink Poland, Gemalto, Gerdins Cable Systems, Orbit One). Wśród inwestorów nie brakuje także firm z rodzimym kapitałem, m.in. Siled, Assel.  Branża elektroniczna jest bardzo wrażliwa na cykle koniunkturalne, a tym samym cechują ją duże wahania w zapotrzebowaniu na pracowników. Wśród głównych czynników wpływających na rozwój popytu wymienia się wzrost rozporządzalnego dochodu, rosnącą klasę średnią stanowiącą główną grupą docelową, a także rosnącą liczbę użytkowników Internetu. W ostatnich latach większość inwestycji w branży stanowiły reinwestycje firm, które już na Pomorzu prowadzą działalność (m.in. Flex, Lacroix, Panlink Poland). Zobacz: Invest in Pomerania
  • logistyka – Pomorskie posiada wyjątkowy potencjał logistyczny, wynikający przede wszystkim z doskonałego położenia geograficznego. Region jest integralną częścią Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T). Leży na przecięciu dwóch paneuropejskich korytarzy transportowych: VI korytarza łączącego Skandynawię z południową Europą przez Katowice oraz korytarza IA, łączącego Pomorskie i kraje nadbałtyckie (Litwę, Łotwę i Estonię). Porty w Gdańsku i Gdyni obsługują wszystkie typy ładunków. W ujęciu łącznym, pomorskie porty wyrastają na regionalnych liderów w przeładunkach kontenerów. Od 2010 r. pod tym względem Pomorze znajduje się na drugim miejscu (po St. Petersburgu) wśród bałtyckich portów. Transport morski pomorskich portów obejmuje wszystkie kierunki na świecie. Regularnie obsługiwane są połączenia z Azją (m.in. Chiny, Tajwan, Singapur, Liban), Ameryką Północną (m.in. USA, Meksyk), Południową (m.in. Gujana, Wenezuela, Kolumbia) i Środkową (m.in. Gwatemala, Honduras, Kostaryka), a także portami Europy (w tym holenderski Rotterdam, niemiecki Hamburg i rosyjski St. Petersburg). Zobacz: Invest in Pomerania
  • nowoczesne usługi dla biznesu – głównym ośrodkiem rozwoju centrów usług wspólnych w Pomorskiem jest Trójmiasto. Funkcjonuje tu ponad 100 centrów nowoczesnych usług biznesowych, które zatrudniają ok. 19 tys. (2016) pracowników. Większość z nich specjalizuje się w usługach IT (centra ITO) oraz procesach finansowych. To, co wyróżnia Trójmiasto na polskiej mapie sektora usług dla biznesu, to wyraźnie silniejsza pozycja w kategorii zatrudnienia w centrach badawczo-rozwojowych. W trójmiejskich centrach R&D pracuje ok. 2300 (2016) osób. W czerwcu 2016 roku podczas konferencji ABSL (Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych) zaprezentowano raport, wg którego Trójmiasto jest 2. najlepszą lokalizacją dla nowoczesnych usług biznesowych w Polsce. Kapitał ludzki Trójmiasta został doceniony przez inwestorów, którzy przenoszą na Pomorze zaawansowane procesy wsparcia dla biznesu. Przygotowanie pomorskich pracowników pozwoliło na powstanie pierwszych centrów usług opartych na wiedzy (KPO – Knowledge Process Outsourcing: Coleman; KYC – Know Your Customer: PwC) oraz centrów doskonałości, tj. Thomson Reuters. Wyróżniającą cechą regionu jest liczna grupa studentów posługujących się biegle mniej popularnymi w Polsce językami obcymi, na przykład skandynawskimi. Zobacz: Invest in Pomerania
  • ICT – pierwsze polskie firmy ICT w Pomorskiem pojawiały się, podobnie jak w całym kraju, po przemianach społeczno-ustrojowych w latach 90. XX w. Były to m. in. firmy: Asseco (dawny Prokom Software), Atena Usługi Informatyczne i Finansowe, Wirtualna Polska czy Polskapresse (dawna Gratka.pl).W tym też okresie na Pomorzu ulokowane zostały pierwsze firmy z kapitałem zagranicznym. Można wyróżnić dwa modele lokowania inwestycji: przejęcie lokalnej spółki (Intel, Jeppesen A Boeing Company (Jeppesen), Dynatrace, Synopsys) lub stworzenie nowego podmiotu od podstaw (Lufthansa Systems). Z czasem drugi model zyskał przewagę na rynku. Pod względem krajów pochodzenia, początkowo dominowały inwestycje ze Stanów Zjednoczonych. Następnie pojawiły się firmy z Niemiec, Francji oraz Norwegii. Dominacja firm amerykańskich trwa, lecz zasięg geograficzny pochodzenia inwestycji systematycznie się zwiększa. Obecni są również inwestorzy z Azji (Indie) oraz z Ukrainy, gdyż zarówno hinduskie, jak i ukraińskie firmy mają swoich klientów głównie w Europie i chcą być bliżej nich. Zagraniczne podmioty zdecydowanie przeważają na rynku, a liczba inwestycji zagranicznych stale rośnie. Zobacz: Invest in Pomerania
  • sektor morski – po roku 2007 sektor morski znacznie się przeobraził, niemniej nadal pozostał wiodącym przemysłem w regionie. Kryzys przyniosły lata 90. XX w. Państwowe zakłady nie były w stanie działać w środowisku wolnorynkowym i sprostać konkurencji azjatyckich stoczni. Upadała Stocznia Gdynia, z coraz większymi problemami finansowymi mierzyła się Stocznia Gdańsk. Kolejny etap i renesans sektora miała przynieść prywatyzacja. Na terenach stoczni Gdańsk i Gdynia powstawały takie prywatne przedsięwzięcia, jak stocznia Crist czy Remontowa Holding – stocznie będące obecnie wizytówką branży na Pomorzu. Na Pomorzu, a zwłaszcza na obszarze aglomeracji Trójmiasta, przemysł morski jest jednym z najprężniej rozwijających się sektorów gospodarczych. Stocznie produkują wysokospecjalistyczne jednostki wykorzystywane w przemyśle offshore, kontenerowce arktyczne, wieże wiatrowe dla morskich farm wiatrowych, ekskluzywne jachty. Zobacz: Invest in Pomerania
  • biotechnologia i chemia lekka – niewątpliwie podwaliny do rozwoju branży biotechnologicznej i chemii lekkiej na Pomorzu położyła działalność czołowego producenta leków w Europie Środkowo-Wchodniej – Polpharmy. Zakład w Starogardzie Gdańskim powstał już w 1935 r. Polpharma jest zdecydowanym liderem rynku farmaceutycznego w Polsce i jednym z 20 największych na świecie producentów leków generycznych. Zatrudnia ponad 7000 osób, generuje obroty wysokości 1 mld dolarów rocznie. W latach 80. XX w. w rejonie Trójmiasta zaczęły też powstawać firmy produkujące kosmetyki m.in. Oceanic i Ziaja. Niebagatelne znaczenie miało otwarcie w 1993 r. Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (obecnie ponad 260 studentów). W sektorze biotechnologii i chemii lekkiej na Pomorzu funkcjonuje ok. 30 firm działających w specjalizacjach biologii molekularnej , wyrobów medycznych stosowanych w dziedzinach onkologii, chorób zakaźnych i transplantologii, kosmetyki , diagnostyki laboratoryjnej, badań mikrobiologicznych , farmacji, detergentów. Na Pomorzu działają również duże zakłady z sektora chemii ciężkiej – Grupa Lotos (rafineria paliw, producent lubrykantów i asfaltów) oraz Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych Fosfory (producent nawozów). Gdańsk został również wskazany jako lokalizacja pod budowę kompleksu petrochemicznego realizowanego przez Grupę Lotos i Grupę Azoty (projekt czasowo odłożony). Potencjał inwestycyjny sektora na Pomorzu wynika z trzech powodów: kombinacji korzystnych czynników lokalizacyjnych z rozwiniętą infrastrukturą transportową, dostępności wykwalifikowanych kadr oraz niezbędnej infrastruktury badawczo-rozwojowej. Zobacz: Invest in Pomerania
  • przetwórstwo rolno-spożywcze ze szczególnym uwzględnieniem przetwórstwa rybnego – istotną dla Pomorza gałęzią przemysłu jest przetwórstwo rolno-spożywcze. Według danych za rok 2015, w Pomorskiem działa 1830 firm z tej branży, co daje 7. wynik w skali kraju. W regionie skoncentrowało się wiele zakładów mleczarskich (Spółdzielnia Mleczarska Polmlek – Maćkowy, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Maluta, Zakład Produkcyjno-Handlowy Ser-Milk, Spółdzielnia Mleczarska w Skarszewach). Maluta przetwarza 40 mln litrów mleka rocznie, produkując mleko, śmietanę, masło, jogurty, sery. Dzięki rosnącemu popytowi na produkty regionalne, bardzo dobrze prosperują browary (Browar Amber, Browar Gościszewo) i pasieki. Na Pomorzu znajduje się ponad 33 tys. uli, którymi opiekuje się 1300 pszczelarzy. Pod względem inwestycji zagranicznych z zakresu przetwórstwa spożywczego, Pomorze wybierane było jako miejsce inwestycji przez takie firmy, jak Unilever (produkcja lodów Algida w Baninie k. Gdańska), Dr. Oetker (produkcja koncentratów spożywczych w Gdańsku, produkcja mrożonej pizzy w Łebczu), Farm Frites (produkcja frytek w Lęborku). Pomorze, jako region nadmorski, od zawsze stanowiło jednak lokalizację przede wszystkim dla przetwórstwa rybnego. W branży działa ponad 430 firm, z czego ok. 85 proc. to firmy małe (poniżej 49 pracowników). Jedynie 2 proc. firm to przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 250 pracowników. Wśród pomorskich inwestorów znalazły się takie firmy, jak: Morpol, Graal, BMC Władysławowo, Łosoś Ustka, Szkuner, King Oscar. Zobacz: Invest in Pomerania

 

Sektory tradycyjne

 

W województwie pomorskim od wielu lat prężnie rozwijają się sektory tradycyjne. Najważniejsze z nich to:
  • morski – po roku 2007 sektor morski znacznie się przeobraził, ale nadal pozostał wiodącym przemysłem regionie. Największymi przedsiębiorstwami w Pomorskiem są stocznie remontowe i konstrukcyjne. Jedną z ważniejszych zmian w specyfice branży było wykształcenie się nowych specjalizacji. Część stoczni zajęła się produkcją jednostek offshorowych. Poszukując dla siebie nowego miejsca na rynku, stocznie zaczęły również inwestować w produkcję elementów do wytwarzania energii odnawialnej. Poza gigantami, w regionie działa wiele mniejszych stoczni, które specjalizują się w budowie nowoczesnych łodzi i luksusowych jachtów. Zdecydowana większość tej produkcji przeznaczona jest na eksport – ok. 90 proc. 
  • rafineryjny – jedna z najważniejszych branż tradycyjnych, którą reprezentuje największe pomorskie  przedsiębiorstwo – Grupa Lotos SA. Jest to koncern naftowy, prowadzący działalność w zakresie wydobycia i przerobu ropy naftowej oraz dystrybucji, sprzedaży szerokiego asortymentu produktów naftowych. Poprzez spółkę zależną Petrobaltic i Lotos Norge, koncern obecny jest również na Bałtyku i norweskim szelfie kontynentalnym, gdzie prowadzi poszukiwania i wydobycie ropy naftowej. Największym przedsiębiorstwem w regionie i w kraju z branży inżynierii morskiej jest Grupa Remontowa z Gdańską Stocznią Remontową. Oferuje remonty, przebudowy lub budowę nowych jednostek dostosowanych do indywidualnych potrzeb klienta. Innym prężnie działającym przedsiębiorstwem na rynku jest ukraińska grupa ISD, która w 2007 r. wykupiła Stocznię Gdańsk SA, a zajmuje się m.in. budową statków, platform wiertniczych i wież dla elektrowni wiatrowych. Oprócz tego statki i wysoko wyspecjalizowane jednostki pływające innego typu są produkowane w wielu innych pomorskich stoczniach (Stocznia Crist, Stocznia Odys, Stocznia Maritim, Stocznia Remontowa Nauta czy Rolls-Royce Marine Poland). Spośród 12 tys. firm z sektora morskiego, blisko 6,4 tys. działa na terenie woj. pomorskiego (2014), z tego 4 tys. przedsiębiorstw prowadzi usługi konstrukcyjne i naprawcze statków i konstrukcji offshore.
  • turystyka – Pomorskie cechuje się wyróżniającymi przyrodniczymi walorami turystycznymi. Zróżnicowanie środowiska przyrodniczego regionu jest duże, ma charakter strefowy – stwarza to warunki dla rozwoju różnorodnych form turystyki. Do wiodących rejonów przyrodniczo-turystycznych należą obszary nadmorskie wokół Łeby (Słowiński Park Narodowy), Zatoki Puckiej i Półwyspu Helskiego oraz Mierzei Wiślanej i Zalewu Wiślanego. Wyróżniającymi się obszarami pojeziernymi są tereny położone wokół Bytowa, Kartuz i Kościerzyny a także kompleksy pojezierno-leśne wokół Wdzydz, Zaborskiego Parku Krajobrazowego i Parku Narodowego Bory Tucholskie oraz tereny wzdłuż rzeki Wdy. Kluczowe znaczenie mają obszary nadmorskie. Pomorze ma do zaoferowania wiele obiektów hotelarskich – hoteli, pensjonatów, moteli, hosteli i domów zdrojowych.
  • spożywczy – to istotny element pomorskiej gospodarki oraz regionalnego rynku pracy. Silne powiązania produkcji żywności i napojów z rolnictwem oraz rybactwem nakazują w analizie branżowej uwzględnić również znajdującą się poza przemysłem produkcję rolniczą oraz rybactwo. Branżą specyficzną dla przetwórstwa spożywczego jest przetwórstwo ryb zlokalizowane w powiatach: puckim, słupskim oraz lęborskim. Dogodne warunki glebowe oraz specyficzne warunki klimatyczne pozwalają rozwijać pomorski przemysł spożywczy, który w całej Europie szczyci się znakomitą jakością i smakiem. Swój wkład w rozwój przemysłu spożywczego na Pomorzu mają również uczelnie wyższe – Uniwersytet Gdański, Politechnika Gdańska czy Akademia Morska.
  • drzewno-meblowy – lasy zajmują ponad 37,1 proc. (2013) województwa pomorskiego, co plasuje region na trzecim miejscu w Polsce.  Największą lesistość obserwuje się w powiatach: bytowskim, kościerskim, lęborskim, człuchowskim oraz w Sopocie i Gdyni. Systematyczny wzrost zalesienia oraz sprzyjająca gospodarce leśnej struktura własności lasów (z dominacją lasów w zarządzie Lasów Państwowych), stwarzają szanse rozwoju dla produkcji przemysłowej związanej z produkcją drewna, wyrobów z drewna i mebli. Wojewódzkie lasy cechuje jednogatunkowość – lasy sosnowe. 
  • budowlany – jest ważnym elementem regionalnej gospodarki. Charakterystyczną cechą tej branży jest jej koncentracja w rejonach Trójmiasta oraz powiatach otaczających metropolię. Firmy zarejestrowane w Gdańsku, Sopocie oraz w Gdyni wytwarzają 2/3 wartości dodanej budownictwa w  regionie. Jest to jedna z najszybciej rozwijających się gałęzi lokalnej gospodarki. Posiadamy złoża piasków, żwirów, iłów oraz kredy jeziornej i torfów. Najliczniejsze są złoża piasków, żwirów i iłów występujących na większości obszarów regionu (z wyjątkiem delty Wisły i dużych dolin rzecznych). Ich udział w całkowitych zasobach kruszyw w Polsce wynosi 3,5 proc., z czego najwięcej znajduje się w aglomeracji trójmiejskiej oraz gminach Kościerzyna, Puck, Czarna Dąbrówka, Potęgowo i Skarszewy. Surowce zaspokajają potrzeby województwa związane z budową infrastruktury, a przy większych przedsięwzięciach,  sprowadzane są spoza regionu. Rynek firm budowlanych skupiony jest głównie w aglomeracji trójmiejskiej – 2/3 projektów budowlanych wykonują właśnie one. Z inicjatywy właścicieli firm w 2007 r. powstał Gdański Klaster Budowlany, który oprócz standardowych projektów, wdraża również nowoczesne idee domów pasywnych i energooszczędnych. 

 

Opr. BMG