I. SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA REGIONU W 2018 R.

Sytuacja demograficzna

Ludność

W 2018 r. województwo pomorskie zamieszkiwane było przez 2 328,2 tys. osób^[1] (6% ludności kraju, 7. miejsce). Miasta koncentrowały 63,8% ludności. Na 100 mężczyzn przypadało 105 kobiet (5. miejsce w kraju).  Współczynnik feminizacji był wyższy w miastach (109), niż na wsi (98).

W ostatnich latach województwo notowało najwyższy w kraju przyrost liczby mieszkańców – co jest rezultatem dodatniego przyrostu naturalnego oraz salda migracji. Pomorskie od lat cechuje najwyższy przyrost naturalny w kraju (1,5 na 1000 osób w 2018 r.^[2]). Dodatni przyrost utrzymuje się zarówno w mieście, jak i na wsi, przy czym na wsi jest zdecydowanie wyższy. Najwyższy poziom osiągnął powiat kartuski (8,9 na 1000 osób), najniższy – Sopot (prawie -5,7 na 1000 osób).

Pomorskie charakteryzuje się korzystną strukturą wiekową. Odsetek mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym (19,6%) jest najwyższy w kraju, przy jednocześnie jednym z najniższych odsetków populacji w wieku poprodukcyjnym (13. lokata). Przy czym odsetek osób w wieku produkcyjnym (60,6% w 2018 r. wobec 60,9% w 2017 r.) systematycznie się zmniejsza, zwiększa się zaś udział osób w wieku poprodukcyjnym (19,8% w 2018 r. wobec 19,5% w 2017 r.).

Migracje

Pomorskie cechuje się wysoką atrakcyjnością osiedleńczą. Od kilkunastu lat obserwuje się dodatnie saldo migracji ludności na pobyt stały, przy czym jest ono dodatnie w ruchu wewnętrznym i ujemne w ruchu zagranicznym. Wewnątrz województwa dodatni wskaźnik notuje sześć powiatów ziemskich oraz dwa grodzkie (Gdańsk i Gdynia). Najkorzystniejsza sytuacja ma miejsce w powiecie gdańskim, kartuskim i puckim, natomiast dziesięć powiatów ziemskich i dwa grodzkie notują saldo ujemne (najniższe jest w powiatach człuchowskim i sztumskim). W połowie 2018 r. wartość współczynnika salda migracji wewnętrznych i zagranicznych osób w wieku produkcyjnym ulokowała Pomorskie na drugim miejscu w kraju, za województwem mazowieckim.

W ostatnich latach widoczny jest coraz większy napływ imigrantów, zasilających pomorski rynek pracy. W 2018 r. liczba oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom wpisanych do ewidencji oświadczeń przez powiatowe urzędy pracy w województwie pomorskim wyniosła ponad 132 tys. (dla porównania w 2013 r. liczba oświadczeń wyniosła 3,3 tys.), natomiast zezwoleń na pracę sezonową ponad 1,4 tys. Wśród imigrantów dominują obywatele Ukrainy i Białorusi.

Rynek pracy

Bezrobocie

W 2018 r. bezrobocie osiągnęło rekordowo niski poziom. Na koniec grudnia 2018 r. stopa bezrobocia rejestrowanego w Pomorskiem wyniosła 4,9% (wobec 5,4% w 2017 r.) Dynamika spadku bezrobocia w latach 2014-2018 na tle innych województw należała do najwyższych w kraju. W konsekwencji stopa bezrobocia w regionie jest jedną z najniższych w kraju (za województwem wielkopolskim, śląskim i małopolskim). Większość osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy województwa pomorskiego na koniec grudnia 2018 r. stanowiły kobiety (63,2%).

Najwyższą stopą bezrobocia charakteryzują się wschodnie i zachodnie powiaty regionu: nowodworski, malborski, sztumski oraz człuchowski i bytowski, jednak dysproporcje pomiędzy poziomem bezrobocia w poszczególnych powiatach województwa zmniejszają się (najwyższa stopa bezrobocia rejestrowanego wyniosła 13,3% – w powiecie nowodworskim, najniższa zaś w Sopocie – 1,8%). Należy także podkreślić, że powiaty, które od lat cechuje relatywnie wysoka stopa bezrobocia, notują jednocześnie najwyższą dynamikę jej spadku.

Aktywność zawodowa

Wg stanu na koniec 2018 r. liczba pracujących w województwie pomorskim wynosiła 1 018 tys. osób^[3] (6,2% krajowej populacji pracujących, 7. miejsce). W 2017 r. województwo pomorskie, po raz pierwszy, przekroczyło średnią unijną wskaźnika zatrudnienia. W grupie osób 20-64 lata wyniósł on 72,7% (przy średniej UE 72,1%), natomiast na koniec 2018 r. osiągnął już wartość 74,3%. Wpływ na to miał zdecydowany wzrost zatrudnienia mężczyzn (z 77,5% na koniec 2015 r. do 84,2% na koniec 2018 r.) oraz nieco mniejszy kobiet (z 62,0% do 64,4%). Mimo ogólnie pozytywnych trendów dotyczących zatrudnienia, w regionie obserwowane są pogłębiające się dysproporcje między sytuacją kobiet i mężczyzn. Na koniec 2018 r. różnica w poziomie zatrudnienia kobiet i mężczyzn wynosiła aż  19,8 p.p., podczas, gdy rok wcześniej – 15,2 p.p.

Struktura pracujących w województwie różni się od średniej dla kraju. Największe różnice występują w przypadku rolnictwa oraz usług. Na koniec 2018 r. w rolnictwie^[4] pracowało 6,7% wszystkich pracujących w regionie (68 tys. osób), podczas gdy w usługach 60,3% (614 tys.). W Polsce odsetki te wynosiły odpowiednio 9,5% i 57,8%. Udział pracujących w przemyśle i budownictwie kształtował się na poziomie 32,9% (średnio w kraju 32,2%).

Pod względem struktury zatrudnienia, specjalizacją podregionu starogardzkiego jest przemysł i budownictwo (38,3% pracujących), podregion chojnicki wyróżnia się pod względem wysokiego udziału rolnictwa (20,2%), trójmiejski natomiast cechuje się najwyższym w regionie odsetkiem pracujących w usługach (78,5%).

W województwie zauważane są deficyty pracowników, w szczególności w kluczowych dla regionu branżach takich jak: budownictwo, elektrotechnika, IT, motoryzacja, gastronomia, zdrowie oraz transport i logistyka.

Konkurencyjność gospodarki

Produkt Krajowy Brutto, Wartość Dodana Brutto

Pomorska gospodarka dostarcza 5,8%^[5] PKB Polski, co stawia ją na 7. miejscu wśród województw. Pozycja regionu pod tym względem od lat jest stabilna. Od 2015 r. dynamika wzrostu PKB w Pomorskiem była wyższa niż średnia w kraju. Wg wstępnych szacunków GUS w 2017 r. PKB zwiększył się w stosunku do roku poprzedniego o 7% (5. miejsce w kraju, podczas gdy rok wcześniej 1. miejsce) i był już tylko nieznacznie wyższy od średniego przyrostu w kraju (6,9%).

Nieco wyżej w rankingu znajduje się region pod względem PKB per capita (5. miejsce) z wartością 50 tys. zł. Mimo to, pomorskie nie osiąga pod tym względem średniej krajowej (96,6%), a przyrost tego wskaźnika w stosunku do roku poprzedniego stawia region na dalekim 9. miejscu (6,6%, o 0,3 p.p. mniej niż w kraju).

Niezmiennie niemal połowę regionalnego PKB wytwarza podregion trójmiejski (48,5%)^[6]. Jednocześnie notowany jest tu najwyższy poziom PKB per capita (70 306 zł, tj. 149,9% średniej regionu). Najmniejszy wkład w regionalny PKB (6,6%) wypracował podregion chojnicki, notując jednocześnie najniższą wartość w przeliczeniu na mieszkańca (67,3%).

Systematycznie zmniejsza się dystans dzielący województwo od średniego poziomu rozwoju w UE mierzonego PKB per capita wyrażonego w parytecie siły nabywczej (PPS). W 2017 r. stanowił on 67% średniej UE, wobec 66% w 2016 r. Lokuje to Pomorskie na 220. miejscu wśród 281 regionów UE (Polska jako kraj osiągnęła w 2017 r. 70%  średniej UE, co daje 22. pozycję na 28 krajów UE)[7].

Pomorskie zajmuje 7. lokatę w Polsce pod względem wartości dodanej brutto. Wg szacunków GUS, w 2017 r. wyniosła  ona 101,9 mld zł (5,8% wartości krajowej). W stosunku do 2016 r. wartość ta wzrosła o 6,4%, co było czwartym największym przyrostem wśród województw. W wytwarzaniu WDB dominują usługi (61,9%, 6. miejsce w kraju). Wewnątrzregionalne zróżnicowanie WDB jest analogiczne jak w przypadku PKB. Pod względem wydajności pracy^[8] region od lat plasuje się w czołówce krajowej – 4. lokata (117,6 tys. zł^[9]). 

Przedsiębiorczość

Mieszkańcy województwa pomorskiego należą do jednych z bardziej przedsiębiorczych w Polsce. Na koniec 2018 r. w systemie REGON zarejestrowanych było 296,6 tys. podmiotów gospodarki narodowej (najwięcej w sekcjach: handel, budownictwo, przemysł). W porównaniu z 2017 r. nastąpił wzrost o 2,9 tys. podmiotów. Pod względem liczby podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności region utrzymuje 4. lokatę w Polsce.

Najwyższa przedsiębiorczość cechuje Trójmiasto, które skupia 42,4% podmiotów, jednocześnie podregion trójmiejski był jedynym, w którym liczba podmiotów spadła w porównaniu z 2017 r.

Liczba podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego przypadająca na 10 tys. mieszkańców, jak i wartość zainwestowanego kapitału zagranicznego plasują województwo na 7. pozycji w Polsce^[10]. W zakresie struktury inwestycji zagranicznych, najwięcej inwestycji w regionie pochodzi z Niemiec, Holandii, Danii, Austrii, Francji i Szwecji. Większość inwestycji jest ulokowana w okolicy Trójmiasta.

Przedsiębiorstwa funkcjonujące w regionie są ukierunkowane proeksportowo, a ponad połowa wartości eksportu z regionu generowana jest przez podmioty o kapitale krajowym.

Innowacje, badania i rozwój

W 2018 r. województwo pomorskie zajęło 3. miejsce w rankingu innowacyjności polskich regionów („Indeks Millennium 2018 – Potencjał Innowacyjności Regionów”). Główne zalety regionu na jakie zwrócono uwagę, to konsekwentnie rozwijana aktywność naukowo-badawcza, wzrost nakładów na B+R oraz rosnąca liczba pracowników zajmujących się tą działalnością.

Województwo zajmuje wysoką pozycję pod względem nakładów na B+R w relacji do PKB. Mimo, że w 2017 r. wartość wskaźnika nieco spadła do 1,08%^[11] z 1,14% w 2016 r., Pomorskie utrzymało  3. miejsce w kraju. Wysoki jest również udział nakładów ponoszonych przez sektor przedsiębiorstw na działalność B+R. W 2017 r. wyniósł on 70,2% (4. miejsce), podczas gdy średnio w kraju – 64,5%. Stosunek nakładów sektora przedsiębiorstw na B+R w relacji do PKB był również wysoki i w 2017 r. wyniósł 0,76% plasując województwo pomorskie na 4. miejscu w kraju (po mazowieckim, małopolskim i podkarpackim). Wysokie jest także zatrudnienie w B+R – 7,1 osób na 1000 osób aktywnych zawodowo (4. wynik po mazowieckim, małopolskim i dolnośląskim).  

Ponadto region cechuje wysoki, drugi po Mazowszu, udział przedsiębiorstw innowacyjnych (15,5% w 2017 r.). Drugi (po Małopolsce) jest również udział sprzedaży wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w sprzedaży ogółem w przemyśle.

Edukacja

Opieka nad dzieckiem do 3 lat

Rośnie liczba miejsc opieki nad dziećmi do lat 3^[12]. Ponad połowa miejsc opieki skoncentrowana jest na terenie Gdańska, Gdyni, powiatu wejherowskiego i kartuskiego. Pozytywne trendy dotyczą zarówno miast, jak i obszarów wiejskich. Mimo to wskaźnik użłobkowienia jest nadal niższy niż przeciętnie w Polsce (liczba dzieci w żłobach i klubach dziecięcych na 1000 dzieci do lat 3 osiąga wartość 70, przy 86 dla Polski).

Wychowanie przedszkolne

W regionie przybywa placówek wychowania przedszkolnego i miejsc, którymi one dysponują, co jest związane m.in. ze wsparciem działań związanych z upowszechnieniem edukacji przedszkolnej, w tym współfinansowanych ze środków UE. W ostatnich latach liczba miejsc opieki nad dziećmi powyżej 3. roku życia rosła szybciej niż przeciętnie w kraju (w 2017 r. w województwie funkcjonowało 1 425 placówek wychowania przedszkolnego^[13] – o 49 więcej niż w 2015 r., a liczba miejsc opieki wzrosła do 72,5 tys., tj. o 14,6% – w kraju o 13,6%). Jednakże, pomimo następującej poprawy odsetek dzieci objętych edukacją przedszkolną, wynoszący 80,5%, jest nadal jednym z najniższych w kraju, a dostęp do edukacji przedszkolnej jest znacznie zróżnicowany przestrzennie.

Kształcenie ogólne i wsparcie uczniów uzdolnionych

W województwie pomorskim utrzymuje się tendencja polaryzacji wyników wszystkich egzaminów zewnętrznych ze względu na lokalizację szkoły, np. w 2018 r. średni wynik egzaminu gimnazjalnego na wsiach osiągnął 63,0% w części humanistycznej (język polski)
i 47% w części matematyczno-przyrodniczej (matematyka), podczas gdy w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców wyniki te kształtowały się na poziomie odpowiednio: 72,0% i 58%. Niższa od wyników kraju pozostaje też zdawalność egzaminu maturalnego (w 2018 r. – pomorskie:  77,4%, kraj: 79,7%). Wsparcie kształcenia ogólnego w pomorskich szkołach podejmowane jest z poziomu regionu m.in. poprzez działania realizowane przez wojewódzkie placówki doskonalenia nauczycieli i biblioteki pedagogiczne, które zainicjowały powstanie oraz moderują 82 przedmiotowych i problemowych sieci współpracy dla nauczycieli i dyrektorów szkół. Jednocześnie intensywnie rozwijają się działania służące ukierunkowanemu wsparciu dzieci i młodzieży szczególnie uzdolnionej m.in. poprzez realizację Programu wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży – mieszkańców województwa pomorskiego (wsparcie stypendialne) oraz poprzez przedsięwzięcie strategiczne Zdolni z Pomorza realizowane przez Samorząd Województwa Pomorskiego w partnerstwie z samorządami powiatowymi i szkołami wyższymi (diagnoza i wszechstronne wsparcie uzdolnień).

Szkolnictwo zawodowe

Mimo podejmowanych działań spada zainteresowanie szkołami zawodowymi/branżowymi. Liczba uczniów szkół zawodowych w województwie pomorskim zmniejsza się w większości powiatów, z wyjątkiem powiatu gdańskiego, wejherowskiego, chojnickiego i lęborskiego. Największa dynamika spadku dotyczy powiatów: nowodworskiego, Sopotu i sztumskiego. Najliczniejsza grupa uczniów skupiona była w technikach (67% uczniów szkół zawodowych).

W roku szkolnym 2017/2018 w województwie pomorskim uczniowie I klas branżowych szkół I stopnia stanowili 18,1% ogółu uczniów klas I szkół ponadgimnazjalnych (w Polsce 14,3%). W przypadku techników i liceów ogólnokształcących było to z kolei odpowiednio 39% i 42,9% (średnia dla kraju – 40,6% i 45,1%). Uczniowie branżowych szkół I stopnia w roku szkolnym 2017/2018 stanowili największą grupę uczniów I klas szkół ponadgimnazjalnych w powiecie kartuskim, bytowskim i kościerskim. W przypadku techników wyróżniał się powiat słupski i Słupsk, a w przypadku liceów ogólnokształcących – Trójmiasto.

Wskutek działań podjętych przez Samorząd Województwa Pomorskiego[14] (we współpracy z organami prowadzącymi, instytucjami reprezentującymi pracodawców oraz instytucjami rynku pracy), zmienia się profil kształcenia zawodowego w regionie. Jest lepiej dostosowany do zmieniającej się sytuacji społeczno-gospodarczej oraz potrzeb branż kluczowych dla rozwoju województwa. Jednak w dalszym ciągu istnieje konieczność systemowego wsparcia współpracy szkół zawodowych z pracodawcami i instytucjami rynku pracy.

 

 

Kształcenie ustawiczne

Spada udział mieszkańców województwa w procesie kształcenia ustawicznego. W szczególności obserwuje się systematyczny spadek aktywności szkoleniowej i samokształceniowej osób w wieku powyżej 45 lat. Mimo, że udział mieszkańców w kształceniu jest wyższy niż średnio w kraju (5,3% przy 4% w Polsce) i 3. najlepszy wśród polskich regionów, to znacznie odbiega od średniej dla krajów Unii Europejskiej (10,9%). Częściej swoje umiejętności podnoszą pracujący, w szczególności kobiety.

Szkolnictwo wyższe

W 2018 r. na terenie województwa działało 28 szkół wyższych, w tym 9 uczelni publicznych i 19 niepublicznych. Liczba studentów systematycznie spada, ale ich udział w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców (6,9%) jest większy niż udział w ludności w wieku 19-24 lat (6,0%). Z łącznej liczby 93,4 tys. studentów studiujących na Pomorzu (6,6% ogólnej liczby studentów na polskich uczelniach), 76,7% kształci się w uczelniach publicznych.

Liczba studentów cudzoziemców, którzy studiują na Pomorzu sukcesywnie rośnie. W roku akademickim 2017/2018 było to prawie 3,5 tys. osób, co stanowi wzrost o 19,4% w stosunku do poprzedniego roku akademickiego (i o 144,6% od roku akademickiego 2012/2013), ale wciąż są to wyniki niższe od średniej krajowej.

Integracja społeczna

Ubóstwo i pomoc społeczna

Podobnie jak w całym kraju, w województwie pomorskim obserwuje się spadek liczby osób żyjących poniżej granicy ubóstwa, głównie z powodu dobrej sytuacji na rynku pracy (bezrobocie przestaje być dominującym powodem przyznania świadczeń z pomocy społecznej). Wskaźnik granicy ubóstwa skrajnego (minimum egzystencji) w 2015 r. był jednym z pięciu najwyższych w kraju i znacznie przewyższał średnią krajową, podczas gdy w 2017 r. był jednym z najniższych w Polsce (4. lokata wśród województw). Wyższą dynamikę spadku tego wskaźnika odnotowało tylko świętokrzyskie (5,8 pp.).

Spada liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej (region znajduje się w piątce województw, gdzie wartość tego wskaźnika od 2015 r. spada szybciej niż w pozostałych), ale utrzymuje się wysoki odsetek długotrwale korzystających z pomocy społecznej. W 2017 r. w województwie ze świadczeń pomocy społecznej skorzystało 88,0 tys. osób (w tym 54,7% kobiet) z 61,1 tys. rodzin, obejmujących łącznie 140,8 tys. członków tych rodzin (w porównaniu z 2015 r. grupa osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej zmalała o ok. 1/5).

Ekonomia społeczna

W województwie pomorskim w latach 2014-2017 wzrosła liczba podmiotów ekonomii społecznej oraz jej otoczenia. Liczba organizacji pozarządowych funkcjonujących w regionie w 2017 r. wyniosła  8 070 . Około 10% z nich prowadzi działalności gospodarczą. Wzrosła liczba centrów i klubów integracji społecznej, a liczba uczestników prowadzonych przez nie zajęć w ostatnich latach wzrosła ponad dwukrotnie. Spadła natomiast liczba spółdzielni socjalnych. W porównaniu do innych województw, pomorskie charakteryzuje się równomiernym terytorialnie rozmieszczeniem spółdzielni socjalnych. Tylko 9% spółdzielni zlokalizowanych jest w Gdańsku.

Piecza zastępcza i wsparcie rodziny

Rośnie udział rodzinnych placówek pieczy zastępczej w placówkach ogółem (odsetek dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej, zbliżył się w 2017 r. do 80%), ale maleje ich liczba oraz przebywających w nich dzieci. Tendencje te dotyczą obu rodzajów pieczy zastępczej – rodzinnej i instytucjonalnej.

Pomoc udzielana wychowankom opuszczającym pieczę zastępczą jest niewystarczająca, o czym świadczy niski odsetek osób pobierających świadczenia z powodu usamodzielnienia (23% wszystkich wychowanków opuszczających pieczę zastępczą) i zagospodarowania (18%).

Maleje liczba placówek wsparcia dziennego dla dzieci oraz spada liczba dzieci korzystających z ich oferty. Występują dysproporcje przestrzenne w dostępności do tego typu placówek – koncentrują się głównie w Trójmieście i w jego otoczeniu, a nie funkcjonują w prawie połowie gmin.

Infrastruktura techniczna i społeczna

Transport

Gęstość dróg ekspresowych i autostrad w województwie pomorskim jest niższa niż przeciętnie w Polsce – 7,5 km na 1000 km² (średnia dla kraju – 10,9 km) i plasuje pomorskie na 12. pozycji. Ponadprzeciętnie rozwinięta jest natomiast sieć dróg wojewódzkich. Ich długość sięga 1,8 tys. km, przekładając się na średnią gęstość rzędu 9,9 km na 100 km² (5. miejsce w kraju). Realizacja inwestycji
w obszarze infrastruktury drogowej przyczyniła się do sukcesywnej poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego mierzonego liczbą ofiar śmiertelnych na 100 tys. osób. W latach 2014-2018 w regionie odnotowano największy w kraju spadek omawianego wskaźnika, a mianowicie z 7,9 do 4,2, co przełożyło się na najniższą wartość wśród województw w 2018 r. Odczuwalnym problemem związanym z rozwojem sieci drogowej jest natomiast lokalne przeciążenie układu drogowego, dotyczy to w szczególności Obszaru Metropolitalnego Trójmiasta.

Pomorskie pozytywnie wyróżnia się pod względem gęstości linii kolejowych, stopniowo poprawia się też stan rozwoju infrastruktury kolejowej. Liczba pasażerów przewiezionych w ramach kolejowych wojewódzkich przewozów pasażerskich od 2013 r. stale wzrasta, w 2018 r. wyniosła 53,3 mln osób (o ponad 1,7 mln osób więcej niż w 2017 r.). Pod względem udziału transportu kolejowego w przewozach pasażerskich region zajmuje 2. miejsce po mazowieckim. Problemem jest wyczerpująca się przepustowość linii kolejowych w Obszarze Metropolitalnym Trójmiasta. Niezadowalający pozostaje również stan infrastruktury towarzyszącej.

Znaczącym wyzwaniem rozwojowym w obszarze infrastruktury jest poprawa dostępności transportowej zachodniej części regionu. W szczególności problemem pozostaje czas dojazdu do stolicy województwa.

Udział województwa pomorskiego w obrotach ładunkowych w polskich portach morskich z roku na rok rośnie. Obroty ładunkowe portów w Gdańsku i Gdyni w 2018 r. wzrosły o 20,3% w stosunku do 2017 r. i w efekcie w Gdańsku przeładowano blisko 42 mln ton ładunków, natomiast w Gdyni ponad 21 mln ton. Wysokie obroty terminalu kontenerowego DCT Gdańsk wpływają na to, że port w Gdańsku pozostaje drugim największym portem przeładunkowym na Bałtyku w zakresie przeładunku kontenerów po Petersburgu.

Od lat odnotowuje się wzrost lotniczych przewozów pasażerskich i towarowych.  W 2018 r. obsłużono o ponad 8% więcej pasażerów niż w 2017 r. – prawie 5 mln^[15]. W efekcie, Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy jest jednym z trzech najważniejszych, obok Warszawy i Krakowa, lotnisk międzynarodowych w Polsce.

Dostęp do Internetu

Udział przedsiębiorstw z dostępem do Internetu o prędkościach przynajmniej 100 Mb/s w 2018 r. kształtował się na poziomie 17%, co jest wynikiem wyższym od średniej krajowej (15%). Ponad 80% miejscowości na terenie województwa jest w zasięgu działania sieci kablowych i bezprzewodowych.

Infrastruktura komunalna

Pomorskie zajmuje czołowe miejsce w kraju pod względem odsetka ludności korzystającej z kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków. Zbiorcza kanalizacja sanitarna obsługuje 83,1% mieszkańców (1. miejsce w kraju), a oczyszczalnie ścieków – 82,7% (przy średnich krajowych odpowiednio: 70,5% i 73,6%.) Biorąc pod uwagę rozwój sieci kanalizacyjnej, skala zróżnicowania pomiędzy miastem, a wsią sięga 32,8 p.p. (dla Polski różnica ta wynosi 49,4 p.p.), zaś w przypadku odsetka mieszkańców obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków to 32,5 p.p. (dla kraju – 52,5 p.p.). W układzie powiatowym sytuacja jest zróżnicowana. Podczas, gdy wszyscy mieszkańcy Sopotu korzystają z instalacji kanalizacyjnej, tylko nieco połowa (57,9%) mieszkańców powiatu kartuskiego korzysta z tego typu usług. W przypadku ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków, również najwyższy odsetek charakteryzuje Sopot (96,7%), a także Słupsk (95,5%), a najniższy powiat kartuski (57,8%).

Pomorskie cechuje się wysokim poziomem rozwoju sieci wodociągowej, do której dostęp posiada 96,3% mieszkańców regionu, w tym 98,8% mieszkańców miast oraz 92% mieszkańców obszarów wiejskich.

Kultura i turystyka

Województwo oferuje szerokie możliwości uczestnictwa w kulturze dzięki wykorzystaniu zarówno zasobów materialnych dziedzictwa kulturowego, jak i potencjału licznych instytucji kultury. Liczba widzów i słuchaczy odwiedzających teatry i instytucje muzyczne plasuje region na 2. miejscu w kraju[16] (za województwem mazowieckim). Wiąże się to z realizacją licznych inwestycji w obiekty kultury, które stanowią zarazem atrakcję turystyczną.

Województwo pomorskie znajduje się w czołówce najczęściej odwiedzanych miejsc w Polsce. Od 2012 r. liczba turystów odwiedzających Pomorze wciąż rośnie. W 2018 r. liczba osób korzystających z obiektów noclegowych wzrosła o 6,5% w stosunku do 2017 r. (przy czym większy wzrost dotyczył turystów krajowych). W szczególności wzrasta zainteresowanie pasmem nadmorskim i Trójmiastem. Z zagranicy najczęściej region odwiedzają Niemcy, Brytyjczycy i Skandynawowie.

Ochrona zdrowia

W Indeksie Sprawności Ochrony Zdrowia 2018[17] województwo pomorskie zajęło najwyższą lokatę spośród wszystkich województw. Na pozycję wpłynęła wysoka ocena regionu w obszarze „poprawa stanu zdrowia mieszkańców” oraz „efektywna gospodarka finansowa”.

W województwie pomorskim liczba łóżek w hospicjach, zakładach opiekuńczo-leczniczych i zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych w przeliczeniu na 100 tys. ludności w województwie wzrasta (73,4 w 2017 r.), ale jest niższa niż średnia w kraju (90,9). Systematycznie wzrasta liczba lekarzy w relacji do liczby mieszkańców^[18], natomiast większy problem stanowi dostępność pielęgniarek i położnych^[19] (na każde 10 tys. mieszkańców przypada ich zaledwie 46,1, przy 56,3 przeciętnie w Polsce), a także brak zastępowalności pokoleniowej wśród pielęgniarek i położnych.

Oprócz braków kadr medycznych, jednym z głównych problemów pomorskiego systemu ochrony zdrowia pozostaje nierównomierne rozmieszczenie podmiotów leczniczych i koncentracja kadry medycznej (zwłaszcza specjalistycznej) w aglomeracji trójmiejskiej. Niewystarczający jest dostęp podmiotów leczniczych do infrastruktury sieci szerokopasmowych. Tylko niektóre szpitale posiadają kompletne systemy informatyczne z trzech podstawowych zakresów^[20], a nieliczne wykorzystują system informatyczny klasy Business Intelligence dla poprawy efektywności działania.

W 2018 r. wzrosła liczba certyfikatów jakości pozyskanych przez jednostki organizacyjne dla których podmiotem tworzącym lub właścicielem jest Województwo Pomorskie, w tym certyfikatu akredytacyjnego Ministra Zdrowia (spełnione standardy akredytacyjne Centrum Monitorowania Jakości). Certyfikatem akredytacyjnym Ministra Zdrowia na koniec 2018 r. dysponowało łącznie 86% szpitali (wzrost o 14 p.p. w stosunku do 2017 r.).