Wojciech Fangor (1922-2015) – malarz, grafik, plakacista i rzeźbiarz. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Na początku lat 50. tworzył obrazy zgodne z wymaganiami realizmu socjalistycznego. W okresie odwilży po śmierci Stalina odszedł od konwencji socrealizmu. Był współtwórcą polskiej szkoły plakatu. W 1961 r. wyjechał z kraju i ostatecznie zamieszkał w Stanach Zjednoczonych. W okresie pobytu za granicą prowadził wykłady na wielu uczelniach artystycznych. W 1970 r., jako jedyny dotychczas polski artysta, miał indywidualną wystawę w Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. W latach 60. i 70. stworzył serię obrazów z charakterystycznymi kołami i falami, wywołujących efekty optyczne, podobne do uzyskiwanych w sztuce op-artu. Do Polski wrócił w 1999 r. Opracował projekt końcowego wystroju siedmiu stacji warszawskiego metra, które stały się największą światową podziemną galerią pop-artu.

Twórczość Fangora odczytana na nowo

Mogłoby się wydawać, że po stu latach od urodzin artysty i około siedmiu dekadach jego intensywnej pracy, twórczość Wojciecha Fangora została już dobrze rozpoznana. Tym bardziej, że w ciągu ostatnich dwóch dekad doczekał się w Polsce kilku większych wystaw. Co nowego zatem może wnieść do odbioru jego twórczości ekspozycja w Muzeum Narodowym w Gdańsku?

– Proponujemy odczytanie dobrze znanego dorobku Fangora na nowo, w świetle uważnej i głębokiej retrospekcji. Bliskiemu oglądowi poddane zostaną najwcześniejsze dzieła artysty oraz te pochodzące z pierwszych dekad jego twórczości, często mniej znane: od późnych lat 30. i okresu wojny, kiedy jako młody chłopak zaczynał naukę rysunku i malarstwa, przez lata powojenne i okres socrealistyczny, aż po radykalne zerwanie z figuratywnością i „Studium przestrzeni” z 1958 r. – informuje Wojciech Zmorzyński, kurator wystawy „Fangor. Poza obraz”.

Ważną częścią wystawy będą materiały archiwalne: kroniki filmowe, zdjęcia prywatne i wywiady z artystą, które zanurzą dzieła w kontekście historycznym i biograficznym. A ten dla narracji wystawy i lepszego zrozumienia twórczości Fangora wydaje się być kluczowy. Obejmować będzie zainteresowanie artysty już od najmłodszych lat i przez całe życie astronomią, doświadczenia II wojny światowej, uratowanie cudem od rozstrzelania, stalinowski reżim, który osadził ojca malarza w więzieniu z wyrokiem śmierci oraz emigrację na kilka dekad. Zarówno dzieła powstające w okresie jego socrealistycznej twórczości artysty, ale krytyczne wobec reżimu, jak również jego przejście do optycznych eksperymentów z płaszczyzną, pozwalają odczytać twórczość Fangora na nowo.

– Najlepiej znany publiczności tzw. okres abstrakcyjny w rozwoju twórczym artysty, może okazać się w tym świetle czymś o wiele więcej niż niezwykle udanym intelektualno-malarskim eksperymentem, który przyniósł mu światową sławę. Może np. ujawnić swoje ukryte związki z zainteresowaniami astronomicznymi lub też objawić się nam jako swoista odwilżowa reakcja na „walec historii” czy forma ucieczki, niemalże zbieżna w czasie z emigracją – dodaje Wojciech Zmorzyński.

.

Fangor. Poza obraz

  • wystawa czynna: do 5 lutego 2023 r.
  • Oddział Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku
  • ul. Cystersów 18, Gdańsk (Pałac Opatów w Oliwie)

Wystawa przygotowana została we współpracy z Fundacją Promocji Twórczości Wojciecha Fangora.