Położony w samym sercu miasta Żuraw jest jednym z najbardziej charakterystycznych zabytków architektury dawnego Gdańska i najstarszym tego typu obiektem w Europie zachowanym do naszych czasów. Swoją oryginalną formę, pochodzącą jeszcze z połowy XV w., zawdzięcza podwójnej funkcji bramy miejskiej i dźwigu portowego. Czasy jego największej świetności przypadają na przełom XVI i XVII w. Wówczas to Gdańsk należał do grona najważniejszych portów Europy, a Żuraw codziennie przeładowywał tony towarów.

Właśnie ów „złoty wiek” gdańskiego portu stanowi kanwę nowej wystawy stałej Narodowego Muzeum Morskiego, którego Żuraw jest najsłynniejszym oddziałem. Za jej wykonanie odpowiada firma Deko-Bau z Lubina, znana zarówno w Polsce, jak i za granicą z realizacji wielu cenionych ekspozycji muzealnych oraz pełnych rozmachu scenografii teatralno-operowych. W swoim portfolio ma m.in. wystawę stałą w Bramie Poznania ICHOT, część ekspozycji w Muzeum Emigracji w Gdyni, wystawę we wrocławskim Muzeum Wody – Hydropolis czy Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku. Z kolei ich realizacje sceniczne można zobaczyć w Teatrze Narodowym w Warszawie i Operze Wrocławskiej.

Poznaj życie portowego miasta

Nowa wystawa stała, zatytułowana „Złoto za zboże. Morska potęga Gdańska”, przenosi zwiedzających do XVII-wiecznego Gdańska. Opowiada o życiu portowego miasta w okresie jego największej świetności oraz historię kontaktów handlowych gdańszczan z kupcami z innych miast europejskich. W sześciu salach na trzech piętrach Żurawia można poznać m.in. tajniki nawigacji przy wpływaniu statkiem do portu, rodzaje przywożonych do Gdańska towarów, procedury transakcyjne w komorze palowej, dawne techniki budowy okrętów oraz rozrywki w portowej tawernie. Historyczne wnętrza w dużej mierze inspirowane są malarstwem niderlandzkim z epoki i wyposażone w zabytkowe meble.

Liczne eksponaty, dioramy i makiety uzupełnione są multimediami, takimi jak stanowiska interaktywne i dotykowe ekrany. Nietypowym przewodnikiem po całej wystawie jest wirtualna postać kupca i armatora Hansa Krossa, wzorowana na autentycznym mieszkańcu Gdańska z XVII w. W krótkich, animowanych filmach prowadzi on zwiedzających szlakiem niebezpiecznego świata żeglugi oraz zawiłych obyczajów kupieckich. Co ciekawe, głos temu bohaterowi użyczył znany aktor Mirosław Baka.

Szczególne miejsce na ekspozycji zajmują znaleziska archeologiczne, które odkryto podczas badań towarzyszących pracom remontowym przy fundamentach Żurawia. Spośród blisko setki odkrytych obiektów na wystawę trafiło kilkadziesiąt najbardziej interesujących zabytków związanych z historią Gdańska. Wśród nich warto wymienić średniowieczną zapinkę z gotycką inskrypcją, cynowe naczynie sakralne z przedstawieniem św. Jerzego zabijającego smoka oraz plombę tekstylną, czyli odciśnięty w ołowiu znak oznaczający jakość towaru. Inne cenne przedmioty to m.in. zawór mosiężnego szpuntu do beczki piwa lub wina, zwieńczony figurą kogucika, fragmenty szklanych pucharów z XVI i początków XVII w., fajansowy spodek zdobiony drukowaną sceną Tea Party, wyprodukowany pod koniec XVIII w., a także dwa liczmany służące w przeszłości do prowadzenia obliczeń matematycznych.

Wielki remont za blisko 18 mln zł

Powstanie nowej wystawy stałej jest efektem prowadzonych ponad trzy lata prac remontowych i modernizacyjnych w gdańskim Żurawiu. W ich zakresie zrealizowano m.in. konserwację ceglanych murów, naprawę dachu oraz przebudowę wszystkich kondygnacji we wnętrzu obiektu. Ponadto, odrestaurowano i zabezpieczono drewnianą konstrukcję mechanizmu dźwigowego składającego się z czterech potężnych kół deptakowych. Był to pierwszy tak kompleksowy remont Żurawia od czasów jego odbudowy ze zniszczeń II wojny światowej.

Koszt całej inwestycji wyniósł blisko 18 mln zł, z czego 13 mln zł stanowiło wsparcie z Islandii, Lichtensteinu i Norwegii w ramach funduszy Europejskiego Obszaru Gospodarczego.