Umowy o dofinansowanie projektów z programu LIFE na lata 2021-2027 podpisane zostały 24 stycznia 2025 r. w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego. W wydarzeniu tym wzięli udział m.in.: marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk i członek Zarządu Adam Gawrylik, prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Dorota Zawadzka-Stępniak oraz prof. Piotr Stepnowski, rektor Uniwersytetu Gdańskiego.

Zaproszeni na tę uroczystość zostali także przedstawiciele partnerów projektu LIFE z Pomorskiej Agencji Rozwoju Regionalnego w Słupsku, Pomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej, Pomorskiego Zespołu Parków Krajobrazowych w Słupsku, Polskiego Stowarzyszenia Zero Waste oraz samorządowcy z Kartuz i Pelplina.

Czym jest program LIFE?

Program LIFE koncentruje się na wspieraniu działań na rzecz środowiska i klimatu, a dofinansowania z Komisji Europejskiej uzyskują projekty o istotnym znaczeniu dla realizacji celów polityki środowiskowej Unii Europejskiej. Wśród nich wymienia się poprawę jakości środowiska, przeciwdziałanie zmianom klimatycznym, ochronę bioróżnorodności, zarządzanie zasobami naturalnymi oraz wspieranie przejścia do gospodarki o obiegu zamkniętym.

– Pozyskanie dotacji z Komisji Europejskiej w ramach programu LIFE stanowi ogromne wyzwanie wymagające przygotowania wysokiej jakości projektu, o dużym znaczeniu dla realizacji celów środowiskowych Europy lub wybranych regionów – zaznacza Dorota Zawadzka-Stępniak, prezes Zarządu NFOŚiGW. – W pozyskaniu dotacji nie bez znaczenia jest też konieczność rywalizowania o środki z programu LIFE w konkursach dedykowanych wszystkim państwom członkowskim UE oraz krajom stowarzyszonych z programem.

Warto zaznaczyć, że wiele podmiotów w Europie korzysta z rozwiązań wypracowanych w ramach programu LIFE, w tym również z polskich doświadczeń i dobrych praktyk. Niejednokrotnie rozwiązania te stają się fundamentem i impulsem do kolejnych działań w przyszłości.

W najbliższych latach na terenie Pomorza realizowane będą dwa projekty, które otrzymały wsparcie z programu LIFE. Chodzi o projekt strategiczny dotyczący wdrożenia Planu gospodarki odpadami, którego liderem jest województwo pomorskie (LIFE Pom GOZilla.PL), a także projekt nastawiony na ochronę różnorodności biologicznej wybrzeża południowego Bałtyku (LIFE for Dunes PL), którego liderem jest Uniwersytet Gdański.

Pomorze przeciera szlaki

Projekt LIFE Pom GOZilla.PL jest pierwszym projektem strategicznym LIFE w naszym województwie oraz pierwszym w Polsce w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Jego celem jest wdrożenie w naszym regionie zasad racjonalnej gospodarki odpadami. Zaplanowane działania skupią się na zapobieganiu powstawaniu odpadów, ponownym wykorzystaniu produktów oraz na recyklingu.

– Pomorze przeciera szlaki, z czego bardzo się cieszymy – podkreśla marszałek Mieczysław Struk. – Projekt GOZilla będzie wyznaczał kierunki w obszarze gospodarki odpadami w naszym regionie i w kraju, a mam nadzieję, że również w Europie.

Realizacja projektu została zaplanowana na najbliższych 10 lat. W tym czasie wyzwaniami dla gmin będą rosnące wymagania unijne w zakresie ponownego użycia produktów i recyklingu. Wymagania te wskazują, że w 2035 r. poziom składowania odpadów nie może przekraczać 10 proc.

– Zobowiązuje to nas wszystkich do podjęcia pilnych działań zmierzających do ograniczania strumienia odpadów przekazywanych na składowiska. Nieosiągnięcie wspomnianych poziomów dla odpadów komunalnych, którymi gospodaruje dana gmina, może skutkować wysokimi karami finansowymi, które ostatecznie obciążą wszystkich mieszkańców – przypomina Krzysztof Pałkowski, dyrektor Departamentu Środowiska i Rolnictwa UMWP.

Powstaną centra wsparcia i kompetencji

Samorząd województwa pomorskiego z partnerami, w tym m.in. kadrą naukowo-dydaktyczną Uniwersytetu Gdańskiego oraz lokalnymi samorządami, zamierza więc aktywnie wspierać pracowników administracji publicznej, jak również pomorskich przedsiębiorców. W ramach projektu GOZilla działać będą trzy centra wsparcia i kompetencji, które powstaną przy urzędzie marszałkowskim, Uniwersytecie Gdańskim oraz Pomorskiej Agencji Rozwoju Regionalnego w Słupsku. Będą one oferowały bezpłatne szkolenia, studia podyplomowe oraz profesjonalne doradztwo w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym.

Dodatkowo, przeprowadzona zostanie regionalna kampania edukacyjna dla mieszkańców i turystów, która promować będzie proekologiczne postawy. W planie jest też realizacja pilotaży dla tzw. odpadów specyficznych, tzn. działania dotyczące recyklingu bioodpadów oraz prawidłowego zagospodarowania zużytych sieci rybackich.

Na realizację projektu strategicznego GOZilla województwa pomorskie pozyskało wsparcie w wysokości prawie 22 mln euro, z czego ponad 13 mln euro stanowi dotacja Komisji Europejskiej, a około 33 mln zł to dotacja z NFOŚiGW.

Międzynarodowy projekt ochrony wydm

Projekt przyrodniczy LIFE for Dunes PL, którego liderem jest Uniwersytet Gdański, jest działaniem na szczeblu międzynarodowym. Obejmuje bowiem fragmenty wybrzeża Morza Bałtyckiego w Polsce, Niemczech i na Litwie, chronione w ramach sieci Natura 2000. Na terenie województwa pomorskiego będą to obszary obejmujące przede wszystkim Mierzeję Sarbską, Półwysep Helski i Mierzeję Wiślaną.

– Celem projektu jest ochrona i renaturyzacja nadmorskich siedlisk wydmowych oraz przeprowadzenie badań naukowych, które stanowią fundament dla efektywnego zarządzania strefą brzegową Bałtyku – informuje prof. Piotr Stepnowski, rektor Uniwersytetu Gdańskiego. – Główne zadania, tego trwającego 6 lat projektu, to usuwanie gatunków obcych z obszarów chronionych wydm oraz szeroka edukacja ekologiczna skierowana do lokalnych społeczności.

Działania edukacyjne prowadził będzie Pomorski Zespół Parków Krajobrazowych, który jako partner z ramienia samorządu województwa uczestniczy w uniwersyteckim projekcie LIFE. W gronie partnerów są też m.in. Słowiński Park Narodowy oraz Instytut Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk.

Całkowity budżet projektu LIFE for Dunes wynosi niemal 13 mln euro, z czego ok. 8,6 mln euro wynosi dotacja Komisji Europejskiej, a ponad 10 mln zł to dotacja NFOŚiGW.