Inicjatorem ustanowienia Nagrody Teodory, czyli Pomorskiej Nagrody dla Liderek i Liderów Kultury, jest samorząd województwa pomorskiego, a wszelkie działania z nią związane koordynowane są przez Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku. Uroczysta inauguracja Nagrody Teodory odbyła się podczas Dnia Działających w Kulturze 28 maja 2024 r. w Centrum św. Jana.

Patronką nagrody jest Teodora Gulgowska (1860-1951) – malarka, animatorka kultury i sztuki ludowej, która zainicjowała rozwój lokalnego rzemiosła na Kaszubach, a wraz z mężem Izydorem Gulgowskim współzakładała pierwsze na ziemiach polskich muzeum na wolnym powietrzu we Wdzydzach koło Kościerzyny.

– Nagroda Teodory podkreśla rolę liderów i liderek, którzy inspirują, integrują społeczności i tworzą nowe przestrzenie dla kultury, a także wykorzystują działania kulturalne jako narzędzie do budowania pozytywnej zmiany w swoich lokalnych społecznościach – mówi Marta Szadowiak, dyrektorka NCK.

 

Oto nominowani do Nagrody Teodory za rok 2024:

 

Ewa Orzechowska

Nauczycielka z doświadczeniem międzynarodowym, która po przeprowadzce do Polski zainicjowała i od 18 lat prowadzi Grupę Brzozaki w Chośnicy, aktywizując dzieci i młodzież z okolicznych wsi poprzez działania teatralne i kulturalne. Wspólnie z podopiecznymi odkrywa lokalną historię, kulturę kaszubską i bogactwo przyrodnicze, czego efektem są m.in. kontynuowana od 2006 r. tradycja kolędnicza Gwiżdżów, liczne filmy i przedstawienia inspirowane opowieściami mieszkańców oraz projekty ekologiczne, takie jak „Nasze Mokradła – Nasza Przyszłość”.

Ewa Orzechowska jest także współzałożycielką Grupy Pomost, która realizuje integracyjne wymiany młodzieży afgańsko-kaszubskiej i czeczeńsko-kaszubskiej oraz wspiera ośrodki dla cudzoziemców. Dzięki swojej inicjatywie i zaangażowaniu, Ewa Orzechowska ożywiła życie kulturalne w małej kaszubskiej miejscowości, integrując społeczność i inspirując młode pokolenie do twórczego działania oraz odkrywania piękna swojej lokalnej ojczyzny.

 

Michał Miegoń

Inicjator i kurator szeregu działań kulturalnych w Trójmieście w 2024 r., mających na celu popularyzację lokalnej historii, artystów oraz animację kultury w dzielnicach Gdyni. Był kuratorem projektu Ogródki Dźwiękowe, cyklu ekologicznych koncertów w gdyńskich dzielnicach, który integrował lokalną społeczność i promował młodych artystów. Zainicjował również pierwszy przegląd Nowej Muzycznej Sceny Kaszubskiej „Mùzyczny Tôrg” w Gdyni, przybliżając bogactwo współczesnej muzyki kaszubskiej mieszkańcom Trójmiasta.

Ponadto, Michał Miegoń w Muzeum Miasta Gdyni stworzył cykl wykładów regionalnych „Mateczniki” i „Tożsamości”, a poprzez inicjatywę Inne Szlaki prowadził spacery historyczne po Gdyni i Gdańsku, angażując mieszkańców w odkrywanie lokalnego dziedzictwa. Jego różnorodne inicjatywy w znaczący sposób przyczyniły się do ożywienia kulturalnego w mniej popularnych dzielnicach Gdyni, wzmocniły poczucie lokalnej tożsamości oraz stworzyły nowe przestrzenie do integracji i uczestnictwa w kulturze dla mieszkańców Trójmiasta.

 

Sulisława Borowska

Animatorka kultury, edukatorka dorosłych i trenerka z wieloletnim doświadczeniem, od dzieciństwa związana z Kaszubskim Uniwersytetem Ludowym w Wieżycy. Dzięki swojemu interdyscyplinarnemu wykształceniu i szerokim kompetencjom aktywnie działa na rzecz społeczności lokalnych, głównie na Kaszubach, aktywizując ich potencjał kulturowy i społeczny.

Sulisława Borowska jest współtwórczynią innowacyjnych metod edukacji animatorek kultury, realizuje programy szkoleniowe dla seniorów (m.in. nominowany do nagrody Regiostars 2023 projekt Nestor 2.0), prowadzi warsztaty rękodzieła, organizuje plenery sztuki oraz inicjuje programy takie jak Uniwersytet dla Kobiet Aktywnych i Akademia Dialogowania dla Młodych. Od ponad dekady zaangażowana jest w Bytowskie Forum Animatorek Kultury oraz inicjatywę Etnotank. Jej praca przynosi widoczne, pozytywne zmiany w społeczności lokalnej, przyczyniając się do jej integracji, rozwoju kulturalnego oraz obywatelskiego zaangażowania.

 

Piotr Zatoń

Prezes Fundacji Aby Chciało Się Chcieć (od 2011 r.) oraz dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Sulęczynie (od 2024 r.). Jako prezes Fundacji ACSC zainicjował i wyprodukował film „Jutro będzie padać” (premiera kinowa w 2023 r.), który poruszając ważną dla Kaszubów tematykę historyczną, spotkał się z ogromnym uznaniem i wdzięcznością ze strony lokalnej społeczności, czego dowodem były liczne wzruszone reakcje widzów i wysoka oglądalność filmu w Internecie.

Od czasu objęcia funkcji dyrektora GOK w Sulęczynie, Piotr Zatoń zyskał szerokie poparcie mieszkańców i lokalnych władz dzięki znaczącemu ożywieniu życia kulturalnego gminy. Jego starania zostały docenione m.in. poprzez przyznanie dodatkowych środków na działalność ośrodka przez wójta Sulęczyna oraz decyzję rady sołeckiej o wsparciu inicjatyw GOK-u z funduszu sołeckiego. Wyrazem uznania dla jego działań było również zaangażowanie lokalnych sponsorów, w tym podmiotów prywatnych oraz zagranicznych, w realizowane projekty.

 

Patrycja Blindow

Animatorka kultury, absolwentka prawa, medioznawstwa i podyplomowego Filmoznawstwa na Polskiej Akademii Nauk, prowadząca z mamą i babcią kino Żeglarz w Jastarni, a od 2024 r. także kino Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku.

Kino Żeglarz w Jastarni jest ostatnim prawdziwym kinem na Półwyspie Helskim, stanowiącym unikalne i ważne centrum kultury dla mieszkańców regionu. Od 1991 r. z pasją prowadzone jest przez trzy pokolenia kobiet z kaszubskiej rodziny Blindow: Urszulę, Dagmarę i Patrycję, które traktują swoją działalność jako misję. Prezentując ambitny repertuar i organizując liczne wydarzenia kulturalne, takie jak Dni Filmu Kaszubskiego, projekcje filmów po kaszubsku czy Baltic Surf Film Festival, Kino Żeglarz aktywnie uczestniczy w życiu społeczności lokalnej, promując kulturę i historię regionu. Fakt, że kino działa bez dotacji i pozyskuje środki ze zbiórek społecznych, świadczy o silnym wsparciu i poczuciu jego wartości wśród mieszkańców, dla których jest nie tylko miejscem projekcji filmowych, ale także przestrzenią spotkań i integracji.

 

Jarosław Marciszewski

Lider zespołu Remont Pomp działającego przy Polskim Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, w którym wspólnie z osobami z niepełnosprawnością intelektualną, muzykami i wolontariuszami tworzy unikalną muzykę inspirowaną etnicznymi i eksperymentalnymi brzmieniami. Zespół, istniejący od 22 lat, był pionierem w Polsce. Jako pierwsi nagrali profesjonalną płytę zrzeszając osoby z niepełnosprawnością intelektualną.

W 2024 r. Jarosław Marciszewski koordynował międzynarodowy projekt „Different Sounds”, realizowany we współpracy z organizacjami ze Szwecji i Niemiec, którego celem było stworzenie publikacji promujących prawa artystów, szacunek dla różnorodności i alternatywną komunikację. Jest także odpowiedzialny za koordynację innych międzynarodowych projektów w PSONI koło w Gdańsku, takich jak GINA (związany z edukacją ekologiczną) oraz PRIME (skupiający się na zwiększeniu uczestnictwa osób z niepełnosprawnością w projektach międzynarodowych UE). Jarosław Marciszewski tworzy platformy do artystycznej ekspresji i integracji osób z niepełnosprawnością intelektualną, zarówno na poziomie lokalnym, jak i międzynarodowym.

 

Renata Sztabnik

Dyrektorka Biblioteki Publicznej w Kobylnicy, członkini Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz Ogólnopolskiego Forum Bibliotek Mobilnych. Dzięki inicjowanym przez nią projektom, społeczność lokalna ma możliwość współtworzenia działań kulturalnych i edukacyjnych. Największym i najbardziej innowacyjnym przedsięwzięciem pod jej kierownictwem było wprowadzenie w 2023 r. Bibliobusu, mobilnej biblioteki, która rewolucjonizuje dostęp do kultury na obszarach wiejskich. Kulminacja projektu nastąpiła w 2024 r. Mobilna biblioteka obsługuje 20 miejscowości w gminie. Jest to jedyny taki pojazd w północnej Polsce i jeden z czterech działających w kraju. Bibliobus dociera do osób najbardziej wykluczonych: seniorów, osób niepełnosprawnych, rodzin z dziećmi oraz pacjentów Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego Psychiatrycznego. Dzięki tej inicjatywie mieszkańcy mogą korzystać z oferty biblioteki niemal „pod drzwiami” swoich domów, co likwiduje bariery komunikacyjne i społeczne.

 

*  *  *

 

Gala wręczenia Nagrody Teodory za rok 2024 odbędzie się podczas Dnia Działających w Kulturze, który w tym roku potrwa aż dwa dni. Pierwszego dnia wydarzenia (28 maja) uczestnicy wezmą udział w specjalnych warsztatach, natomiast drugiego dnia (29 maja) spotkanie przeniesie się do Centrum św. Jana, gdzie głównym tematem będzie docenianie pracy, sukcesów i wyzwań w sektorze kultury. To właśnie podczas tego wydarzenia, po raz pierwszy wręczona zostanie Nagroda Teodory. W programie przewidziano także wystąpienia eksperckie, debatę, spotkania i sesje stolikowe z nominowanymi do nagrody liderkami i liderami pomorskiej kultury oraz wiele innych aktywności.