U schyłku epoki brązu na Pomorzu Wschodnim doszło do wielu zmian kulturowych. Pradziejowi mieszkańcy zaczęli porzucać cmentarzyska kurhanowe, zwłaszcza te położone w centralnej części Kaszub. W VIII w. p.n.e. osadnictwo przesunęło się wyraźnie na północ, obejmując tereny Pobrzeża, Wysoczyzny Żarnowieckiej oraz północnej części Pojezierza Kaszubskiego. To z tego ostatniego obszaru pochodzi urna domkowa, która będzie prezentowana w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku.

Najpierw specjalistyczne badania…

Urna powstała we wczesnej epoce żelaza, około 2600 lat temu. Jej kształt jest bardzo nietypowy, przypomina model glinianego domu stojącego na dziewięciu nóżkach. Pełniła funkcję popielnicy, do której złożono przepalone (skremowane) kości ludzkie, a umieszczona została w grobie skrzynkowym, wykonanym ze starannie ułożonych płyt kamiennych.

– Popielnica została odkryta w maju 2023 r. w miejscowości Bożepole Wielkie w gminie Łęczyce podczas badań ratowniczych prowadzonych przez Fundację Dziedzictwa Archeologicznego. Następnie Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków zdecydował o przekazaniu zabytku do naszego muzeum – informuje Marcin Fedoruk, kierownik Działu Promocji i Komunikacji Wizualnej Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.

Specjaliści poddali urnę drobiazgowym badaniom, wykonując m.in. opracowanie antropologiczne ludzkich szczątków kostnych. Konserwacja zabytku w pracowni gdańskiego muzeum była żmudna i czasochłonna. Trwałe zabezpieczenie urny przed zniszczeniem oraz odtworzenie jej w pierwotnym kształcie pochłonęło w sumie dwa lata.

… potem publiczna prezentacja

Prezentacja urny domkowej z Bożepola Wielkiego odbędzie się w czwartek, 21 sierpnia 2025 r. o godz. 17.00 w Spichlerzu Błękitny Baranek przy ul. Chmielnej 53 w Gdańsku. Wstęp na wydarzenie jest bezpłatny.

Zabytek zostanie wystawiony na środku sali konferencyjnej. Pokazowi będą towarzyszyć krótkie, około 10-minutowe wystąpienia:

  • archeolog dr Piotr Fudziński (Muzeum Archeologiczne w Gdańsku) wprowadzi wszystkich w temat kultury pomorskiej i pradziejowych rytuałów pogrzebowych, a także przekaże informacje antropologiczne dotyczące osób pochowanych w urnie,
  • odkrywca urny Jacek Łoś (Fundacja Dziedzictwa Archeologicznego) opowie o okolicznościach odkrycia i stanie zachowania zabytku in situ,
  • konserwatorki Joanna Jabłońska-Dyrda i Agata Krasnopiórko (Muzeum Archeologiczne w Gdańsku) przedstawią przebieg konserwacji i rekonstrukcji zabytku.

W przyszłości urna trafi na nową wystawę archeologiczną w wyremontowanym Domu Przyrodników przy ul. Mariackiej w Gdańsku.