Portal Samorządu Województwa Pomorskiego
Gdzie w naszym województwie jest najniższy, a gdzie najwyższy odsetek osób starszych? Jaka jest przeciętna długość życia? Ilu wnuczków przypada na 100 dziadków?
Międzynarodowy Dzień osób Starszych (1 października) został ustanowiony 14 grudnia 1990 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, by zwrócić uwagę, że w XXI w. jednym z najważniejszych wyzwań jest starzenie się społeczeństwa.
Święto ludzi starszych
Dzień Seniora obchodzony jest 1 października jako Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, 20 listopada jako Ogólnopolski Dzień Seniora oraz 20 października jako Europejski Dzień Seniora. To nie tylko święto seniorów, ale również ich rodzin i przyjaciół. To także okazja, by złożyć im życzenia i podziękować za mądrość, doświadczenie, cierpliwość i pogodę ducha.
Coraz starsze społeczeństwo
Na świecie żyje około 600 mln osób powyżej 60. roku życia. Szacuje się, że w 2050 r. liczba ta wyniesie 2 mld. Coraz mniej rodzi się dzieci, coraz więcej osób zaprzestaje pracy zawodowej. Starsi ludzie muszą liczyć się z późniejszym odejściem na emeryturę. W województwie pomorskim w 2018 r. w miastach na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 69,3 osób w wieku nieprodukcyjnym, natomiast na wsi – 60 osób.
Trochę statystyki
W końcu 2018 r. województwo pomorskie zamieszkiwało 2,33 mln osób, tj. 6,1 proc. ludności Polski. Pod względem liczby ludności zajmujemy 7. miejsce w kraju, po województwach: mazowieckim, śląskim, wielkopolskim, małopolskim, dolnośląskim i łódzkim. W miastach mieszkało 1,49 mln osób, na wsi – 847,9 tys. osób (o 8,5 tys. więcej niż rok wcześniej). Kobiety stanowiły 51,3 proc. ogólnej liczby ludności regionu, na 100 mężczyzn przypadało 105 kobiet. W 2018 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 65,8 osób w wieku nieprodukcyjnym (w 2017 r. – 64,2 osoby). Proces starzenia się pomorskiego społeczeństwa postępuje wolniej niż kraju. Na 100 osób w wieku 0-14 lat w 2018 r. przypadało 98 osób w wieku 65 lat i więcej (indeks starości), podczas gdy rok wcześniej było to 96 osób. Jedocześnie wydłuża się przeciętna długość życia, które w 2018 r. dla mężczyzn wyniosło 74,8 lat, a dla kobiet 81,7 lat. Polacy wkraczają w wiek dojrzały coraz zdrowsi i czują się dużo młodziej niż ich rówieśnicy 20 czy 30 lat temu. Warunkiem aktywnego uczestniczenia seniorów w każdym aspekcie życia jest zapewnienie dobrej opieki medycznej i stworzenie warunków do możliwości zachowania sprawności fizycznej. Dzięki temu będą chętnie dzielić się wiedzą, umiejętnościami oraz doświadczeniem życiowym i zawodowym z młodszym pokoleniem.
Przewaga kobiet czy mężczyzn?
Większa liczba urodzeń chłopców niż dziewczynek powoduje, że w młodszych grupach wieku współczynnik feminizacji jest mniejszy niż 100. Różnice w proporcji płci w poszczególnych grupach wieku są różne w miastach i na wsi. W 2018 r. nadwyżka liczby mężczyzn utrzymywała się do 49. roku życia, a współczynnik feminizacji w grupie 0-49 lat wyniósł 97. W późniejszym wieku umieralność mężczyzn wzrasta – w grupie wiekowej 70 lat i więcej na 100 mężczyzn przypadały 162 kobiety – 165 kobiet w miastach i 153 na wsi.
Przedprodukcyjni, produkcyjni i nieprodukcyjni
W 2018 r. najmniej korzystna sytuacja była w miastach na prawach powiatu: Gdańsku, Gdyni, Słupsku i Sopocie. W Sopocie odnotowano najmniejszy udział dzieci i młodzieży (12,7 proc.) i osób w wieku produkcyjnym (55,8 proc.), a także najwyższy wskaźnik emerytów (31,5 proc.). Na tle wszystkich powiatów w kraju pozytywnie wyróżnił się powiat kartuski, w którym jednocześnie udział ludności wieku przedprodukcyjnym był najwyższy (26 proc.), udział ludności w wieku poprodukcyjnym najniższy (13,9 proc.), a udział osób w wieku produkcyjnym był jednym z niższych w województwie (60,2 proc.). Natomiast największy udział osób w wieku produkcyjnym odnotowano w powiecie sztumskim (62,8 proc.).
W których powiatach jest najwięcej osób starszych?
W powiatach naszego województwa w 2018 r. udział ludności w wieku 65 lat i więcej był zróżnicowany. Większość z nich (z wyjątkiem miast na prawach powiatu) miała niższy niż przeciętnie w województwie wskaźnik starości. Najniższy odsetek osób wieku 65 lat i więcej odnotowano w powiatach kartuskim (11,2 proc.) i gdańskim (12,1 proc.). Były to też najniższe wartości wśród wszystkich powiatów w kraju. Natomiast miasta na prawach powiatu charakteryzowały się najwyższym wskaźnikiem starości, a w szczególności Sopot, gdzie wskaźnik ten wyniósł 26,9 proc. i był najwyższy w kraju.
Indeks starości
To liczba osób w wieku 65 lat i więcej przypadająca na 100 osób w wieku 0-14 lat, czyli liczba dziadków na 100 wnuczków. Oprócz zmian w strukturze ludności w najstarszych grupach wieku (65 lat i więcej) istotne są również zmiany wśród ludności w najmłodszej grupie wieku (0-14 lat). Miernikiem pokazującym relacje między tymi grupami jest indeks starości. W wyniku systematycznego zwiększania się udziału osób starszych i niewielkiego zmniejszania się lub utrzymywania na zbliżonym poziomie udziału osób młodych, obserwuje się z roku na rok coraz wyższe wartości indeksu starości. W końcu 2018 r. w województwie pomorskim indeks starości wyniósł 98 co oznacza, że na 100 osób w wieku 0-14 lat (wnuczków) przypadało 98 osób w wieku 65 i więcej lat (dziadkowie). W stosunku do poprzedniego roku odnotowano wzrost o 2 osoby, a w stosunku do 2005 r. wzrost o 29 osób.
Podwójne starzenie się ludności
Proporcja liczby osób najstarszych (85 lat i więcej) wśród osób starszych (65 lat i więcej) jest miernikiem obrazującym skalę starzenia się społeczeństwa i pokazuje tzw. zjawisko podwójnego starzenia się, tj. zmianę udziału osób sędziwych wśród osób starszych. W 2018 r. osoby w wieku 85 lat i więcej stanowiły 11 proc. osób w wieku 65 lat i więcej. W kraju wskaźnik ten był wyższy niż w województwie pomorskim i wyniósł 11,7 proc. Największą różnicę w wielkości omawianego wskaźnika w porównaniu z wartością dla kraju odnotowano w województwach: podlaskim – 14,3 proc., mazowieckim –13,2 proc. i śląskim – 10,4 proc.
Aktywny senior
Seniorzy w naszym regionie są aktywni, uczęszczają na zajęcia w 42 uniwersytetach trzeciego wieku, działają w 13 domach i 17 klubach seniorów oraz 26 gminnych radach seniorów. Nie chcą siedzieć zamknięci w czterech ścianach. Pragną realizować niepełnione marzenia i plany, bo mają teraz na to czas i środki. Średnią wysokość emerytury w 2018 r. pokazuje poniższy wykres.
Źródło:
- Województwo pomorskie w liczbach 2019, Urząd Statystyczny w Gdańsku
- Sytuacja demograficzna województwa pomorskiego w 2018 r., Urząd Statystyczny w Gdańsku
