Schizofrenia – poznaj, zrozum, bądź tolerancyjny. Dzień solidarności [WYWIAD]

 

Celem Dnia Solidarności z Osobami Chorującymi Psychicznie jest zwiększenie świadomości społecznej w zakresie chorób psychicznych, głównie schizofrenii oraz przybliżenie problematyki związanej z sytuacją osób i rodzin doświadczających kryzysów psychicznych. Działalność informacyjno-edukacyjna ma przyczynić się do pogłębienia tolerancji w stosunku do osób chorych psychicznie.

 

 

Marcin Skarbek – lekarz psychiatra, ordynator Oddziału Ogólnopsychiatrycznego w Wojewódzkim Szpitalu Psychiatrycznym im. prof. Tadeusza Bilikiewicza w Gdańsku – opowie o schizofrenii.

 

 

 

Czym jest schizofrenia?

– Schizofrenia jest przewlekłą chorobą psychiczną wynikającą z nieprawidłowego funkcjonowania mózgu, która najczęściej trwa przez całe życie pacjenta. Wymaga przewlekłego leczenia i odpowiedniego postępowania. Jest kilka jej postaci.

 

Jakie?

– W klasyfikacji chorób psychicznych schizofrenia jest podzielona na kilka rodzajów podgrup. Najczęściej rozpoznawana jest schizofrenia paranoidalna (objawami dominującymi są urojenia i omamy – przyp. red.) . Jednak jest też schizofrenia katatoniczna (objawia się głównie zaburzeniami ruchu, tj. pobudzenie lub osłupienie – przyp. red.), hebefreniczna (charakteryzuje się chaotycznym i niespójnym zachowaniem oraz zaburzeniami reakcji emocjonalnych lub ich brakiem – przyp. red. )., niezróżnicowana (to połączenie szybko zmieniających się wszystkich podstawowych objawów schizofrenii – przyp. red.) . Każdego pacjenta należy zbadać i przyporządkować odpowiednie rozpoznanie do jego objawów. Zdarza się, że u jednego pacjenta stwierdzamy objawy kilku różnych rodzajów schizofrenii, np. elementy schizofrenii paranoidalnej i hebefrenicznej. Podział jest bardziej umowny i w sensie praktycznym nie jest tak ważny. Najważniejsze, że każda postać schizofrenii wymaga stałego i przewlekłego leczenia, a czy nazwiemy to schizofrenią paranoidalną czy hebefreniczną, ma to znaczenie drugorzędne.

 

Jakie są jej przyczyny?

Przyczyny nie są do końca poznane. Jest to choroba wieloczynnikowa. Oznacza to, że ma więcej niż jedną przyczynę. Na pewno istotne są predyspozycje wrodzone, genetyczne czy okołoporodowe, na przykład związane z ciężkim przebiegiem porodu albo też z jakimiś problemami, które pojawiły się u matki w czasie ciąży. Stwierdzono też, że do rozwoju schizofrenii może się przyczyniać przyjmowanie substancji odurzających, zwłaszcza we wczesnym okresie życia, w młodości. Inny przyczyny też występują. Jest korelacja między zachowaniami na schizofrenię a statusem materialnym, wykształceniem. Natomiast nie do końca wiadomo na ile te czynniki przyczyniają się do rozwoju choroby.

 

Czy wiek w przypadku schizofrenii ma znaczenie?

– Najczęściej chorują ludzie młodzi, którzy wkraczają w dorosłość. Jednak obecnie pojawiły się nowe czynniki, których 10 lat temu w ogóle jeszcze nie było. Myślę o szerokim rozpowszechnieniu substancji odurzających, stymulujących narkotyków takich jak amfetamina, mefedron i substancje podobne, zbliżone chemicznie i podobne pod względem działania. Bardzo wiele, szczególnie młodych osób, u których mózg jeszcze się rozwija, przyjmuje te substancje. Oni zapadają na choroby podobne do schizofrenii, jednak nie do końca wiemy czy to jest schizofrenia, czy są to psychozy wynikające z zażywania narkotyków. Jest to sytuacja, jak na standardy medyczne, nowa, gdyż rozprzestrzeniła się w ciągu ostatnich kilku lat. Z pewnością zaburza to tradycyjny i stary podział schizofrenii.

 

Jak ją rozpoznać?

– Czasem objawy choroby oraz przeprowadzony, już podczas pierwszej wizyty, wywiad dają rozpoznanie. Ale bywa też tak, że konieczna jest dłuższa obserwacja np. w warunkach szpitalnych albo kilka wizyt u psychiatry. Każdy pacjent jest inny i każdą sytuację rozpatruje się indywidualnie.

 

Jak ją leczyć? Czy można wyleczyć?

– Jest to choroba przewlekła, która trwa długo. Wszystko zależy od pacjenta. Jest spora grupa chorych, którzy leczą się regularnie. Oznacza to, że postępują ściśle według zaleceń lekarskich, np. dotyczących przyjmowania leków. Wtedy przez wiele lat, a czasem przez całe życie, mogą zupełnie normalnie funkcjonować jak zdrowi ludzie, w pełni wykorzystując potencjał intelektualny i społeczny, nie wyróżniając się od reszty społeczeństwa. Są też i tacy pacjenci, u których pomimo prawidłowego i intensywnego leczenia, wcale nie udaje się uzyskać poprawy albo obserwujemy bardzo niewielką pozytywną zmianę. Są to ludzie, którzy nie mogą żyć tak jak inni, wymagają bowiem zwiększonej opieki. Jest też spora populacja pacjentów, u których osiąga się efekty pośrednie. Oznacza to, że nie udaje się uzyskać całkowitego ustąpienia objawów. Natomiast uzyskuje się poprawę, która umożliwia pacjentom funkcjonowanie np. w środowisku rodzinnym. Jednak nie w pełni tak jak ludzie, którzy pracują, tylko w ograniczonym stopniu, ale jednak w społeczeństwie, a nie w szpitalu. Zatem efekty leczenia zależą ściśle od danego pacjenta.

 

Jak powinni zachowywać się członkowie rodziny osoby chorej?

– Rola rodziny jest nie do przecenienia. Pacjent funkcjonuje w środowisku rodzinnym i jego byt pod wieloma względami może być zaburzony z powodu objawów chorobowych i rodzina pacjenta powinna wiedzieć, jak z nim postępować. Dlatego też istotne jest, żeby członkowie rodziny zdobyli pomoc w uzyskaniu informacji na temat choroby oraz jej leczenia i sposobu postępowania z pacjentem. Szpitale psychiatryczne, takie jak np. Wojewódzki Szpital Psychiatryczny im. prof. Tadeusza Bilikiewicza w Gdańsku, organizują specjalne cykle edukacyjne dla rodzin. Również placówki pomocy środowiskowej prowadzą działania informacyjne dla pacjentów i ich rodzin. Bardzo istotne, aby rodzina zdobyła, jak najwięcej wiedzy dotyczącej choroby oraz specyfiki jej przebiegu od profesjonalistów. Trzeba mieć dużą wiedzę, aby odpowiednio podejść takiego pacjenta.

 

Jak można przeciwdziałać stygmatyzacji i dyskryminacji osób chorych?

– Mam wielu pacjentów, którzy obawiają się przyznać nie tylko w miejscu pracy, ale też przed innymi chorymi, że cierpią na schizofrenię. Uważam, że wynika to z tego, że w Polsce system opieki nad osobami chorymi psychicznie nie jest odpowiednio zorganizowany. Praktycznie nie istnieje tzw. opieka środowiskowa, o której rozwoju od prawie 20 lat się mówi. Natomiast pacjenci są skazani na opiekę szpitalną i ambulatoryjną. A system opieki środowiskowej, czyli takiej, która umożliwia prowadzenie pacjenta w środowisku domowym, nie działa. Modelowo pacjent w domu powinien być odwiedzany przez terapeutów i cały zespół, który go motywuje do leczenia. Wtedy taki regularnie leczony chory funkcjonuje o wiele lepiej niż pacjent leczony w inny sposób. Nie ma takiej stygmatyzacji, bo otoczenie nie widzi, że osoba zachowuje się w sposób dziwny i niezrozumiały. Natomiast pacjenci, bardzo często przerywają leczenie, bo nie mają wsparcia środowiskowego. Wynika to z tego, że zachowują się i wyglądają w sposób, który jest niezrozumiały i nie do zaakceptowania przez inne osoby. Ludzie obawiają się takich osób, które mocno różnią się i stąd pacjenci są stygmatyzowani. Dlatego też postuluję przeorganizowanie całego systemu opieki zdrowotnej nad osobami chorymi psychicznie i postawienie na opiekę środowiskową oraz aktywizację społeczną pacjentów. Wtedy nie będzie problemu stygmatyzacji, bo chorzy będą o wiele lepiej funkcjonowali.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Dorota Kulka

 

Pomorska Koalicja na Rzecz Zdrowia Psychicznego zaprasza na obchody Dnia Solidarności z Osobami Chorującymi Psychicznie. Wydarzenie rozpocznie się 17 września 2017 r. i potrwa sześć dni.

Wydarzenia patronatem honorowym objął Mieczysław Struk, marszałek województwa pomorskiego.

Program obchodów

 

Konferencja Otworzyć Bramy Tolerancji

W ramach odchodów, w poniedziałek, 18 września w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego (Sala im. Lecha Bądkowskiego) odbędzie się konferencja Otworzyć Bramy Tolerancji. Jak współdziałać dla dobra osoby chorującej psychicznie. Rodzina, wspólnota, dialog.

Program konferencji:

• godz. 8.30 – rejestracja
• godz. 9.30 – przywitanie i wprowadzenie członek Zarządu Województwa Pomorskiego Paweł Orłowski 
  Piotr Harhaj – SNDE, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni
• godz. 10.00 – Rola rodziny w zdrowiu psychicznym. Wykład połączony z dyskusją prof. Bogdan de Barbaro  z Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum
• godz. 11.30 – przerwa
• godz. 12.00 – Stygmatyzacja i społeczne naznaczenie inności – granice wspólnej przestrzeni dr Mira Marcinów z Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
• godz. 12.30 – Service users involvement. Możliwości i zagrożenia działań destygmatyzacyjnych z udziałem osób doświadczonych dr Hubert Kaszyński z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego
• godz. 13.00 – panel dobre praktyki – w edukacji z zakresu promocji zdrowia psychicznego z udziałem ekspertów przez doświadczenie
• godz. 14.00 – podsumowanie i zakończenie konferencji
• godz. 15.00-18.00 – Ogród przy siedzibie Fundacji FOSA – Gdańsk ul. Chopina 42.

Ogród Tolerancji zakwitnie owocami warsztatów z sekcji muzycznej, plastycznej i literackiej. W ogrodzie odbędzie się psychozabawa na temat tolerancji z udziałem zaproszonych gości m.in.: prof. Bogdan de Barbaro. Będzie można skorzystać z mobilnego punktu informacyjnego – zasięgnąć informacji, uwolnić się od złych emocji i stereotypów, odmienić swoją głowę. W ogrodzie większość powali muzyczna prezentacja Edzia i DJ Fali. Ogród zapachnie też ciastkiem, kawą, i poczęstunkiem.

 

Obchody odbywają się w ramach kampanii społecznej na rzecz podniesienia świadomości na temat chorób i zaburzeń psychicznych Odmień swoją głowę. Odmień swoją głowę jest to kampania społeczna na rzecz podniesienia świadomości na temat chorób i zaburzeń psychicznych. Ma na celu zmianę myślenia i spostrzegania osób doświadczających kryzysów psychicznych oraz zmianę stereotypów i negatywnych postaw wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. Odmieniona głowa symbolizuje postawę zrozumienia i tolerancji wobec osób chorujących psychicznie opartą na rzetelnej wiedzy. Zrozumienie, że osoby doświadczające kryzysów psychicznych, to ludzie tacy sami jak my, a zagrożenie kryzysem psychicznym dotyczy każdego z nas – jest do powyższego kluczem. Dzięki edukacji społeczności lokalnych możliwa jest poprawa odbioru choroby oraz pogłębienie tolerancji dla osób chorujących psychicznie. Pamiętajmy, że co czwarta osoba miała lub będzie miała problemy ze zdrowiem psychicznym. W ramach kampanii będzie szereg wydarzeń informacyjno-edukacyjnych skierowanych do mieszkańców Pomorza, jak i członków grup społecznych, które w szczególny sposób oddziałują na społeczności lokalne: osoby chorujące i ich rodziny, uczniowie, studenci, lokalni decydenci, dziennikarze, profesjonaliści, w tym pracownicy socjalni. 10 tez o schizofrenii Schizofrenia jest chorobą. Schizofrenia jest zaburzeniem wielowymiarowym. Schizofrenia nie jest tylko chorobą. Schizofrenia nie jest chorobą dziedziczną. Schizofrenia nie jest choroba nieuleczalną. Jest schizofrenia, nie ma schizofreników. Chorzy na schizofrenię mają takie same prawa jak inni. Chorzy na schizofrenię nie zagrażają innym bardziej, niż osoby zdrowe. Chorzy na schizofrenię oczekują szacunku, zrozumienia i pomocy. Schizofrenia odkrywa pytania wspólne chorym i zdrowym.