Rak piersi to już nie wyrok. Onkolog oswoi z tą chorobą, opowie o leczeniu i życiu po diagnozie [WYWIAD]

 

O raku piersi (właściwie nowotworze gruczołu sutkowego – przyp. red.) rozmawiamy z szefową Copernicus Mamma Centrum dr Ireną Czech.

 

Pomorze jest w czołówce regionów, w których choroby nowotworowe zajmują wysoką lokatę. Na jakie nowotwory najczęściej chorują mieszkańcy województwa pomorskiego?

– Niestety od lat województwo pomorskie przoduje w zachorowaniach na różnego rodzaju nowotwory. U mężczyzn jesteśmy na 3., a u kobiet na 2. miejscu spośród wszystkich województw. U panów z naszego województwa najczęściej rozpoznawane nowotwory złośliwe dotyczą: gruczołu krokowego, płuc, jelita grubego, skóry, pęcherza moczowego i żołądka. W przypadku kobiet zaś: piersi, płuc, jelita grubego, skóry, trzonu macicy, tarczycy, jajnika, szyjki macicy.

 

Kto częściej i chętniej korzysta z bezpłatnych badań profilaktycznych – kobiety czy mężczyźni? Dlaczego?

– Z bezpłatnych badań profilaktycznych częściej korzystają kobiety. Być może to wynik większej świadomości zdrowotnej, a może z racji biologii jesteśmy częściej zmuszone do korzystania z pomocy służby zdrowia. Chłopcy są inaczej wychowywani, uczymy ich, że muszą być silni, odporni i zdrowi i może dlatego trudniej im szukać pomocy i o nią prosić.

 

Czy są jakieś objawy, które powinny niepokoić?

– Jest szereg objawów, które powinny skłonić do wizyty u lekarza. Te objawy sugerują, że możemy cierpieć na jakieś poważne, niekoniecznie nowotworowe, schorzenia. Do badań kontrolnych powinno przyczynić się np.: wyczucie guzka w piersi, powiększenie węzła w dole pachowym, zmiana kształtu piersi, zmiana skóry na piersi, zaczerwienienie piersi, wydzielina zwłaszcza krwista lub brunatna z piersi, nagła utrata wagi niezależna od odchudzania, zmiany w wypróżnianiu – zaparcia na przemian z biegunkami, których wcześniej nie było, powiększenie obwodu brzucha, osłabienie. Niestety takie objawy są typowe dla wielu chorób, z których większość na szczęście nie jest groźna dla naszego życia. Na tym polega problem z chorobą nowotworową, że we wczesnej fazie nie daje ona objawów, które sprawiają, że zaniepokojeni pacjenci udają się do lekarzy. Na tym polega podstępność choroby nowotworowej. Ona nie ostrzega nas, że dzieje się coś niepokojącego. Dlatego tak ważne jest zgłaszanie się na badania kontrolne. Badania profilaktyczne powinni wykonywać ludzie, którzy nie mają żadnych objawów niepokojących.

 

Mamma Centrum istnieje od początku roku. Dlaczego powstało?

– Organizacje onkologiczne z całego świata postulują powstawanie centrów zajmujących się kompleksowym leczeniem określonego typu nowotworu. Na świecie takie centra istnieją od lat i mają wyższą wyleczalność nowotworów, a dodatkowo mają niższe koszty. Jest taka zasada, że jeśli robi się czegoś dużo, to robi się to dobrze. W ramach dążenia do ciągłego doskonalenia naszej pracy, w Wojewódzkim Centrum Onkologii (WCO) wyłoniliśmy zespół specjalistów składający się z onkologów, chirurgów onkologów, radioterapeutów, psychologa klinicznego, genetyka, patomorfologa, którzy są skierowani do leczenia raka piersi. 

 

Porozmawiajmy o nowotworach piersi. Jakie są statystyki?

– Według najnowszych danych z 2014 r. w województwie pomorskim na nowotwór złośliwy sutka zachorowało 1085 osób.

 

Jakie są czynniki ryzyka?

– Najsilniejszymi czynnikami ryzyka są częste występowanie w rodzinie raków piersi, jajnika i jelita grubego. Takie informacje zbieramy od pacjentek podczas pierwszego wywiadu. Jeżeli trzy lub więcej osób w rodzinie (np. babcia – mama – ciocia) chorowały, na któryś z wymienionych nowotworów lub gdy nowotwór zaatakował kobietę w młodym wieku oraz w przypadku obustronnego raka piersi, to wtedy kierujemy pacjentkę do poradni genetycznej na badanie. Ryzyko wystąpienia w takiej rodzinie mutacji genetycznej jest stosunkowo wysokie. Innymi czynnikami ryzyka są: bardzo wczesne wystąpienie miesiączki, późne jej zakończenie, brak dzieci lub urodzenie dziecka w późnym wieku, brak karmienia piersią lub bardzo krótki okres karmienia, otyłość.

 

Gdzie można szukać pomocy?

– Pacjenci z Pomorza mogą zgłaszać się do trzech ośrodków: Wojewódzkiego Centrum Onkologii (działa w ramach spółki Copernicus Podmiot Leczniczy– przyp. red.),  Gdyńskiego Centrum Onkologii (istnieje w ramach spółki Szpitale Pomorskie – przyp. red. ) i Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego.

 

Do jakiego lekarza najlepiej się zgłosić?

– Najlepiej do onkologa, gdyż skraca to zdecydowanie czas. Bardzo dobrze, że nie potrzeba skierowania do onkologów. Jeśli coś zaniepokoi pacjentkę w stanie jej piersi, gdy wyczuwamy jakąkolwiek zmianę w piersi, której do tej pory nie było, zmianę kształtu piersi – zapadniecie się czy wybrzuszenie, czy też powiększony węzeł chłonny w pasze, to jak najszybciej należy zgłosić się do poradni onkologicznej. Taka pacjentka zostanie zbadana, zostanie z nią przeprowadzony wywiad, określone ryzyko i będą zlecone podstawowe badania, które wykluczą obawy lub też wdrożą odpowiednie leczenie.

 

Na jakie badania będzie skierowana?

–  Jeśli chodzi o diagnozowanie chorób piersi to podstawowymi badania są ultrasonografia  (USG) i mammografia. To badania radiologiczne, czyli obrazowe, które określają czy są jakiekolwiek zmiany w piersi. Pewne cechy zmian mogą nam sugerować czy zmiana wygląda na bardziej złośliwą, czy bardziej łagodną. Może to być guzek lity, który znacznie różni się od torbieli. Do wykrywania wczesnych zmian nowotworowych służy badanie mammograficzne. Jest ono wykonywane u kobiet po 40 r. z., u których piersi mają budowę gruczołowo-tłuszczową. Z kolei USG jest w tym przypadku badaniem uzupełniającym. Jednak u bardzo młodych kobiet, których piersi mają budowę gruczołową, badanie mammograficzne nie jest niestety wystarczające. Badaniem zalecanym jest USG.  Należy je wykonać w pierwszej połowie cyklu. W ściśle określonych przypadkach dodatkowo można też wykonać rezonans magnetyczny piersi. Badanie za pomocą rezonansu jest bardzo szczegółową formą diagnostyki. Wykonujemy je u pacjentek obciążonych genetycznie.

 

A co wykonuje się po badaniu radiologicznym, w którym stwierdzono w piersi zmianę?

– Aby określić jaka to zmiana, należy wykonać biopsję. Biopsja to pobranie materiału tkankowego do badania histopatologicznego. Histopatolog ogląda materiał i określa czy komórki, które oglądał mają charakter złośliwy czy łagodny. Najczęściej wykonuje się biopsje cienkoigłowe i gruboigłowe. Cienkoigłowa polega na pobraniu pojedynczych  komórek do badania. Na jej podstawie można powiedzieć czy jest to nowotwór złośliwy, czy łagodny. Jednak w celu wdrożenia leczenia, wykonuje się biopsję gruboigłową. Gruboigłowa pobiera wycinek tkanki, bada charakter ułożenia komórek. Wynik tego badania daje odpowiedź, z jakiego rodzaju nowotworem złośliwym mamy do czynienia. W ramach raka piersi wyróżniany cztery główne podtypy nowotworów. Każdy z nich wymaga innego leczenia.

 

Co dalej?

– Jeśli wiemy, że pacjentka ma nowotwór, to musimy dowiedzieć się, ile tego nowotworu jest w jej organizmie. Wtedy dodatkowo wykonujemy USG, aby sprawdzić okoliczne węzły chłonne. Robimy też rentgen klatki piersiowej i USG jamy brzusznej oraz inne niezbędne badania. Dopiero, mając komplet badań, nad takim pacjentem pochyla się konsylium lekarzy. Konsylium składa się z lekarzy różnej specjalności zajmujących się leczeniem chorób nowotworowych. Muszą zdecydować, jaki rodzaj leczenia jest najbardziej optymalny dla danej pacjentki. Na każdym z etapów diagnostyki przeprowadzamy rozmowę z pacjentką. Tłumaczymy, na czym będzie polegało leczenie. W WCO pacjentom pomocy udzielają też psychologowie, psychiatrzy czy wolontariusze. Działa infolinia onkologiczna i punkt informacyjny, w którym można uzyskać pomoc i wsparcie.

 

Na czym polega leczenie?

– Metody lecznicze składają się z leczenia chirurgicznego, radioterapii, chemioterapii (podawanie leków dożylnie lub doustnie), hormonoterapii i immunoterapii. Te terapie mogą poprzedzać lub uzupełniać zabieg chirurgiczny. Nie każda kobieta wymaga leczenia wszystkimi rodzajami terapii. Wszystko zależy od typu i wielkości nowotworu. Potrzebna jest indywidualna ocena rodzaju leczenia odpowiednio dobrana dla każdej pacjentki. Podejmuje ją wspomniane już przeze mnie konsylium. Oczywiście w przypadku raka piersi głównym leczeniem jest chirurgia. Jednak dąży się obecnie do jak największego ograniczenia uszkodzenia ciała. Najczęstszym postępowaniem chirurgicznym jest obecnie tzw.  kwadrantektomia z usunięciem węzła wartowniczego. Oznacza to, że usuwa się tylko część piersi z guzem złośliwym i sprawdza się, który węzeł w pasze jest tym najbliższym węzłem, do którego wpływa chłonka z okolicy guza. Są takie specjalistyczne metody służące do zbadania tego. Węzeł ten usuwamy do badania. Taka pacjentka, po wycięciu oszczędzającym, wymaga leczenia uzupełniającego radioterapią. To leczenie jest tak samo skuteczne, jak usunięcie całej piersi. Obecnie bardzo rzadko usuwa się całą pierś, tylko wtedy gdy istnieją przeciwwskazania do leczenia oszczędzającego.

 

Czyli już nie usuwa się całej piersi?

– Niezwykle rzadko zdarza się, że usuwamy całą pierś. Najczęściej do takiego zabiegu dochodzi, gdy pacjentka ma kilka guzków w różnych miejscach w piersi lub gdy pierś jest bardzo mała, a guz nie jest mały, a usunięcie kwadrantu spowodowałby zniekształcenie piersi. W efekcie zabiegu chirurgicznego chodzi o to, aby kobietę wyleczyć, ale też zachować jak najbardziej optymalny efekt kosmetyczny. Wtedy chirurdzy najczęściej robią zabieg polegający na jednoczasowym całkowitym usunięciu piersi z jej rekonstrukcją. Pacjentka po obudzeniu z narkozy nadal ma obie piersi.

 

Jak wygląda życie po leczeniu?

– Pacjentka przez pierwsze dwa lata przychodzi co trzy miesiące na badania kontrolne. Te kontrole są dosyć częste, gdyż ryzyko nawrotu choroby w tym czasie jest najwyższe. Później wystarczy, że przychodzi do lekarza dwa razy do roku, a jeszcze później – raz na rok. Właściwie pacjentka po leczeniu raka piersi pozostaje pod kontrolą do końca życia z wielu powodów m.in. dlatego że lekarz rodzinny nie może wystawić skierowania na mammografię. Kobieta wymaga tego badania, bowiem ryzyko zachorowania na raka w drugiej piersi jest u niej wyższe niż u zdrowej osoby.

 

Proszę zachęcić ludzi do korzystania z badań i porad podczas dnia otwartego w WCO.

– Październik jest miesiącem promocji profilaktyki raka piersi. Jej symbolem jest różowa wstążka. Od wielu lat bierzemy udział w akcjach propagujących badania kontrolne i naukę samobadania piersi. Wydaje mi się, że w społeczeństwie jest też coraz większa świadomość konieczności wykonywania badań. Jednak nadal warto mówić o potrzebie ich wykonywania i zachęcać do udziału w akcjach takich jak dni otwarte. Myślę, że najlepiej porównać ludzki organizm do samochodu. Co roku musimy zrobić przegląd auta, wymienić olej, klocki hamulcowe, bo od tego zależy nasze bezpieczeństwo, czyli życie. Tak samo powinniśmy dbać o nasz organizm. Można kupić nowy samochód, ale nie można sobie kupić zdrowia. Dlatego warto korzystać z bezpłatnych badań. Przed Wami drogie panie długie, ciekawe życie. Los ma dla Was jeszcze wiele fascynujących ról, które przyjdzie Wam w życiu zagrać. Zróbmy wszystko, aby nic nie pokrzyżowało tych pięknych planów. Zróbmy badania profilaktyczne.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Dorota Kulka

 

Irena Czech  jest absolwentką Akademii Medycznej w Gdańsku. Tytuł lekarza uzyskała w 1989 r. na wydziale lekarskim. W 1994 r. zrobiła specjalizację I stopnia z radioterapii onkologicznej w Klinice Radioterapii Akademii Medycznej w Gdańsku. W 1998 r. uzyskała tytuł specjalisty II stopnia z chemioterapii onkologicznej, pracując na oddziale chemioterapii w Wojewódzkim Centrum Onkologii w Gdańsku. W 2003 r. uzyskała tytuł specjalisty onkologii klinicznej. Pracuje w Wojewódzkim Centrum Onkologii w Gdańsku, gdzie pełni funkcję kierownika centrum diagnozowania i leczenia chorób piersi – Copernicus Mamma Centrum. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Onkologicznego.

 

Sprawdź stan zdrowia, przyjdź na bezpłatne badania. Dzień otwarty w WCO

Bezpłatne badania profilaktyczne, konsultacje lekarskie czy nauka samobadania piersi to tylko niektóre z propozycji przygotowanych przez pracowników Wojewódzkiego Centrum Onkologii w Gdańsku  na sobotę, 7 października 2017 r.

O tym, jak ważna jest profilaktyka wie chyba każdy. Jednak Polacy niechętnie z niej korzystają. Dlaczego? Ponieważ boją się dowiedzieć, że coś im dolega albo mają inne plany lub się nie chce. Ludzie znajdują wiele powodów, aby tylko nie przyjść i nie przebadać się. Jak twierdzą lekarze, im wcześniej wykryta zmiana, tym większe szanse na całkowite wyleczenie.

 

Bezpłatne badania profilaktyczne:

• mammografia (dla pań w wieku 50-69 lat),
• USG piersi
• cytologia (dla pań w wieku 25-59 lat).

Konsultacje lekarskie z:

• dermatologii, w tym badanie dermatoskopem,
• onkologii,
• urologii.

Dodatkowo będzie możliwość skorzystania z:

• nauki samobadania piersi
• bezpłatnej analizy składu ciała i konsultacji dietetycznej.

Rejestracja pod numerem telefonu tel. 58 77 23 950 (od poniedziałku do piątku w godz. 7.00- 18.00). W celu rejestracji należy przygotować numer PESEL niezbędny do kwalifikacji na badania.

Dzień otwarty w Wojewódzkim Centrum Onkologii w Gdańsku

• 7 października 2017 r., sobota, godz. 9.00-13.00
• Wojewódzkie Centrum Onkologii
• al. Zwycięstwa 31/32 – budynek B
• Gdańsk

Zobacz: Wojewódzkie Centrum Onkologii